
11 Ιανουαρίου 2025
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο
Ο Κώστας Σημίτης και το ιστορικό ρεύμα του εκσυγχρονισμού
Ο Κώστας Σημίτης έφυγε με τον τρόπο που έζησε και έδρασε, διακριτικά. Χωρίς δραματικούς τόνους και επιθανάτιο σκηνικό. Δήλωνε αγνωστικιστής και η σχέση του με τον θάνατο ήταν λογικά επεξεργασμένη. Ένιωθε προ πολλού την πληρότητα του ανθρώπου που εκτέλεσε την αποστολή στην οποία έταξε τον εαυτό του.
Τον χαρακτήρισα την ημέρα του θανάτου του «τον δεύτερο ιστορικό ηγέτη και την εμβληματική φυσιογνωμία μιας θεμελιώδους όψης του ΠΑΣΟΚ». Την όψη αυτή που υπήρχε εκ γενετής μέσα στο εύρος της παράταξης, τη συγκρότησε ως πολιτική αντίληψη ο Κώστας Σημίτης. Επιπλέον της έδωσε όνομα («εκσυγχρονισμός») με προσόντα ιδεολογικά και επικοινωνιακά που είχαν προοδευτικό πρόσημο, συμβατό με την κλασική ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, αλλά επιπλέον παρέπεμπαν σε ένα από τα δύο μεγάλα ρεύματα της ελληνικής εθνικής ταυτότητας, αυτοσυνειδησίας και στρατηγικής. Τον δυτικό τρόπο σε αντίθεση με τον ανατολικό τρόπο, το ορθολογικό σε αντίθεση με το λίγο ή πολύ συνωμοσιολογικό, το «υπεύθυνο» σε αντίθεση με τις διάφορες εκδοχές λαϊκισμού. Τα δίπολα είναι ενδεικτικά και απλουστευτικά, αλλά δίνουν νομίζω την αίσθηση της διαφοράς. Για αυτό κυρίως τον λόγο ο εκσυγχρονισμός, όπως και το αντίθετο ρεύμα άλλωστε, είχε την ικανότητα να λειτουργεί «ηγεμονικά» με την έννοια που έχει ο όρος στην πολιτική θεωρία. Να υπερβαίνει ως αντίληψη τα κομματικά όρια και να διευρύνει την εκλογική επιρροή και την κοινωνική στήριξη. Η αντίληψη αυτή ήταν και είναι «ηγεμονική» αλλά όχι ουδέτερη. Αντιθέτως ανοίγει και συχνά οξύνει μέτωπα. Αναλαμβάνει πολιτικό ρίσκο και έχει αντιπάλους κοινωνικούς και πολιτικούς.