8 Ιουνίου 2025
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο αφιέρωμα της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ, «50 χρόνια Σύνταγμα»
Η πεντηκονταετία του Συντάγματος του 1975 ως πρόκληση εθνικού αναστοχασμού
Η επέτειος των πενήντα ετών ενός εθνικού συντάγματος πρέπει να είναι μια στιγμή εθνικού - δηλαδή πολιτικού, κοινωνικού αλλά και επιστημονικού - αναστοχασμού για το τι σημαίνει αυτή καθεαυτήν η συγκρότηση μιας μακράς ενιαίας περιόδου κατά την οποία ισχύει το ίδιο συνταγματικό κείμενο, όπως αυτό έχει στο μεταξύ αναθεωρηθεί (1986, 2001, 2008, 2019), σύμφωνα όμως με τις δικές του προβλέψεις (άρθρο 110 Σ), δηλαδή εντός των διαδικαστικών και ουσιαστικών ορίων της αναθεώρησής του.
Η επέτειος δεν είναι πρωτοφανής στη συνταγματική Ιστορία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους καθώς πενήντα χρόνια ισχύος είχε καταγράψει και το Σύνταγμα του 1864 έως το κίνημα στο Γουδή και την κίνηση της διαδικασίας αναθεώρησης που κατά παράβαση των προβλέψεων του ίδιου του Συντάγματος για την αναθεώρησή του οδήγησε στο Σύνταγμα του 1911. Σύνταγμα βασιλευομένης δημοκρατίας που ήθελε να εμφανίζεται αφενός μεν ως το Σύνταγμα της φιλελεύθερης και εκσυγχρονιστικής τομής, αφετέρου δε ως το Σύνταγμα της πολιτειακής συνέχειας έστω έως τον εθνικό διχασμό. Άλλωστε πολλά χρόνια αργότερα το μετεμφυλιακό Σύνταγμα του 1952 εμφανιζόταν και αυτό ως συνέχεια ή μάλλον ως επανασυγκόλληση του σπασμένου νήματος του Συντάγματος του 1864/1911.
7 Ιουνίου 2025
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο αφιέρωμα της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ «50 χρόνια από το Σύνταγμα του 1975»
Το πρόβλημα της χώρας δεν είναι συνταγματικό
Η πεντηκονταετία του ισχύοντος Συντάγματος ενός κράτους που έχει συνολική διάρκεια λίγο μεγαλύτερη των διακοσίων ετών και η γενέθλια πράξη του ήταν η διακήρυξη της ανεξαρτησίας του παράλληλα με τη θέσπιση του πρώτου επαναστατικού Συντάγματός του, σημαίνει πολλά.
Σημαίνει πώς το ένα τέταρτο της ζωής του συνιστά μια ενιαία ως προς το συνταγματικό της θεμέλιο περίοδο, με αφετηρία τη Μεταπολίτευση, την πτώση της δικτατορίας και την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Μια περίοδο που διανύθηκε υπό συνθήκες πολιτειακής σταθερότητας με τη μορφή της Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας και τη ρητή συνταγματική κατοχύρωση όλης της δέσμης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων που εμπλουτίζονται από τις αντίστοιχες διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Δικαίου της ΕΕ, ιδίως του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Αυτό καθιστά την Ελλάδα, μια σύγχρονη συνταγματική / φιλελεύθερη δημοκρατία, ένα δημοκρατικό κοινωνικό κράτους δικαίου, όπως προκύπτει από τον συνδυασμό των άρθρων 2 και 25 Σ.
6 Ιουνίου 2025
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος έκανε την ακόλουθη δήλωση για τον Βασίλη Παπαβασιλείου
Την ώρα που γράφω αυτόν τον δύσκολο αποχαιρετισμό βλέπω τη μαγνητοσκοπημένη συζήτηση με θέμα «Θέατρο και Πολιτική» που είχε οργανώσει ο Κύκλος Ιδεών στις 16.3.2019 αμέσως μετά την παράσταση του έργου «Τους Ζυγούς Λύσατε» του Βασίλη Παπαβασιλείου / Φωκίωνα Καπνίδη στο Θέατρο Τέχνης στην οδό Φρυνίχου.
Ο Βασίλης / Φωκίων ως πολιτικός αρχηγός αλλά και ως ο ιστορικός του μέλλοντος συζήτησε με δημοσιογράφους, συγγραφείς, πολιτικούς για το ελληνικό ζήτημα υπό τις τότε συνθήκες. Ενα υπόδειγμα αυτοσχεδιασμού του θεατρικού συγγραφέα - σκηνοθέτη - ηθοποιού - θεωρητικού του θεάτρου και πρωτίστως ολιστικού διανοούμενου Βασίλη Παπαβασιλείου. Ενα ρεσιτάλ αίσθησης της Ιστορίας και της σχέσης Θεάτρου και Πολιτικής.
Αυτό το μοναδικό πρόσωπο που ταλαιπωρημένο ιατρικά έφυγε τα ξημερώματα, αποχαιρετούμε με την αγάπη και τον θαυμασμό που προκαλούσε και θα προκαλεί πάντα η σπάνια και πλήρης συρροή ευφυΐας, γνώσης και χαρίσματος που ήταν ο Βασίλης Παπαβασιλείου.
Αποφεύγω τα αυτονόητα και προφανή. Όλο το αποφατικό βάθος του Βασίλη μπορούσε να φανεί μόνο στο μεταίχμιο (δημόσιας) σκηνής και (ιδιωτικής) αφήγησης ανελέητα αυτοσαρκαστικής.
Αυτός ο Βασίλης δεν μπορεί να υποκλιθεί για τελευταία φορά στη σκηνή γιατί ήταν ο ίδιος μια πολυεπίπεδη σκηνή που την έστηνε όπου βρισκόταν κάθε φορά, που τη στήνει τώρα εκεί που βρίσκεται.
27 Απριλίου 2025
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή της Κυριακής
Ο Πάπας ως σάρκινος άνθρωπος. Από την Ελπίδα στην Ανάσταση
Πριν από λίγους μήνες εκδόθηκε η αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου. Το σημαντικότερο θεολογικό μήνυμα που ήθελε να στείλει δεν προκύπτει από το θεολογικό- δοκιμιακό, αλλά από το πραγματολογικό μέρος του βιβλίου. Από την αφήγηση της ζωής ενός σάρκινου ανθρώπου. Ο Πάπας Φραγκίσκος εμφανίζεται στο βιβλίο αυτό ως ένας κανονικός άνθρωπος. Άλλωστε η ενσάρκωση, η ενανθρώπιση είναι το μέγα θαύμα. Και αυτό το λέει σε κάθε δυνατό τόνο ο Πάπας Φραγκίσκος.
Κατ’ αρχάς, γιατί θέλει να συνοψίσει μια εκκλησιολογία για την Καθολική Εκκλησία. Μας δηλώνει ότι την αντιλαμβάνεται ως τον λαό του Θεού. Ο Χριστός υπάρχει μέσα στο σώμα του λαού του (Corpus Mysticum ). Θέλει να έχουν οι κληρικοί και ο ίδιος την οσμή του απλού ανθρώπου. Η οσμή της εκκλησίας είναι η μυρωδιά των απλών και φτωχών ανθρώπων ( «Μη φοβάστε την τριβή με τον κόσμο»). Θαυμάζει τους ιερείς των παραγκουπόλεων, των φυλακών, της μιζέριας του κόσμου από την οποία προκύπτει η Misericordia, το έλεος, που είναι η βασική έννοια για τον Πάπα Φραγκίσκο.
26 Απριλίου 2025
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στα ΝΕΑ Σαββατοκύριακο
Τι συμβαίνει στη Δύση;
Ας ορίσουμε συμβατικά τη Δύση ως τον χώρο που συγκροτείται από τη σύνθεση της φιλελεύθερης δημοκρατίας, της καπιταλιστικής οικονομίας με μικρότερες ή μεγαλύτερες δόσεις κοινωνικού κράτους, της διαρκούς τεχνολογικής καινοτομίας, μιας κοινής αίσθησης ασφάλειας και άρα κινδύνου από διάφορες εκδοχές της Ανατολής και του κεκτημένου της νεωτερικότητας με ό,τι ιστορικά προηγείται ή και έπεται αυτής. Στην τελευταία παράμετρο ενσωματώνονται η ιστορική σχέση με τη χριστιανοσύνη (Christendom), το πολιτιστικό και αξιακό υπόστρωμα, οι νοοτροπίες, ο τρόπος πρόσληψης της Ιστορίας και της έννοιας της προόδου. Η Δύση είναι εντέλει ένας τρόπος και ένα επίπεδο ζωής που κινείται σε ένα φάσμα εντός του οποίου υπάρχουν σημαντικές διάφορες, όλες όμως οι εσωτερικές διαβαθμίσεις αναγνωρίζονται μεταξύ τους ως δυτικές.
11 Απριλίου 2025
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο αφιέρωμα του Euro2day σε συνεργασία με τους New York Times, Turning Points: "Αλλαγή προτύπων. Προκλήσεις και προτάσεις στο μεταίχμιο μιας εποχής"
Η κατάρρευση των αυτονόητων στη διεθνή κοινότητα και το ένστικτο εθνικής επιβίωσης
Τους τελευταίους μήνες τα αυτονόητα της διεθνούς κοινωνίας έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση. Το μήνυμα που εκπέμπει η νέα αμερικανική διοίκηση είναι ότι όλα μπορεί να επανεξεταστούν: η ίδια η έννοια της Δύσης ως ενιαίας στρατηγικής οντότητας με πυρήνα την ευρωατλαντική συνεργασία, οι θεμελιώδεις γεωπολιτικές παραδοχές, το αμυντικό δόγμα και η ταξινόμηση των κινδύνων, η αίσθηση περί εχθρού και συμμάχου.
Πρόκειται για ένα παράδοξο και γενικευμένο αναθεωρητισμό, που αφορά πρωτίστως αντιλήψεις, αλλά ενδεχομένως και σύνορα και άρα επανέρχεται στο προσκήνιο ο αναθεωρητισμός με την κλασική έννοια του όρου.
6 Απριλίου 2025
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή της Κυριακής
Οι ποινικές διατάξεις του Συντάγματος και το κράτος δικαίου
Ο κ. Νίκος Αλιβιζάτος παρουσίασε στην «Καθημερινή» της Κυριακής 30.3.2025 τους λόγους που τον οδήγησαν σε μια ερμηνευτική πρόταση για το άρθρο 86 Συντάγματος, την οποία υιοθέτησε η κυβερνητική πλειοψηφία στην υπόθεση Τριαντόπουλου. Το πρακτικό αποτέλεσμα το είδαμε. Η πλειοψηφία της Βουλής αποδέχθηκε, υπό την πίεση της κοινής γνώμης, την πρόταση κατηγορίας που κατέθεσε το ΠΑΣΟΚ μετά τη διαβίβαση της δικογραφίας από την Εισαγγελία στη Βουλή. Η κατηγορία αφορά το «επικουρικό» πλημμέλημα της παράβασης καθήκοντος για την παρέμβαση στον χώρο του τραγικού συμβάντος και όχι τον θάνατο 57 προσώπων. Κατόπιν αυτού, συγκροτήθηκε κοινοβουλευτική επιτροπή προκειμένου να διενεργήσει προκαταρκτική εξέταση συλλέγοντας αποδεικτικό υλικό ώστε να συντάξει αιτιολογημένο πόρισμα επί τη βάσει του οποίου η Ολομέλεια της Βουλής να αποφασίσει αν θα ασκήσει ή όχι ποινική δίωξη ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου.
2 Μαρτίου 2025
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή της Κυριακής
Είναι η ευρωπαϊκή δημοκρατία φοβική;
Στην εγκεκριμένη από τον Πρόεδρο Τραμπ ομιλία στο Μόναχο, ο αντιπρόεδρος Βανς άσκησε σκληρή και απαξιωτική κριτική στους ευρωπαίους συμμάχους της χώρας του για την ποιότητα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Εκκινεί προφανώς από τη διαπίστωση ότι η ποιότητα της αμερικανικής δημοκρατίας «αναβαθμίστηκε» και διαφοροποιήθηκε δραστικά από την ευρωπαϊκή με την επανεκλογή Τραμπ. Τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια η κριτική θα είχε πρώτο αποδέκτη την αμερικανική δημοκρατία, που ανέδειξε πρόεδρο τον Τζο Μπάιντεν και του έδωσε την εξουσία να εφαρμόσει τις πολιτικές του. Υπάρχουν προφανώς δύο μετωπικά συγκρουόμενες αντιλήψεις περί δημοκρατίας στις ΗΠΑ. Η μία είναι αυτή που εκφράζει ο νέος Πρόεδρος με επιθετική αυτοπεποίθηση και η οποία επιχειρεί να επιβληθεί θεσμικά στο εσωτερικό και να εξαχθεί, καθώς συνδυάζεται με την άσκηση μιας αντισυμβατικής εξωτερικής πολιτικής που απηχεί μια ανατρεπτική γεωπολιτική θεώρηση, ενδεχομένως διαλυτική για τη Δύση ως οντότητα. Η άλλη είναι η γνωστή φιλελεύθερη αντίληψη η οποία συνδυαζόταν με τη γεωπολιτική θεώρηση που επικρατούσε όλο τον εικοστό και το πρώτο τέταρτο του εικοστού πρώτου αιώνα, παρά την ύπαρξη περιόδων αμερικανικού απομονωτισμού. Στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές κέρδισε η πρώτη, θα δούμε όμως τα όρια αυτής της πλειοψηφικής εντολής.
11 Ιανουαρίου 2025
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο
Ο Κώστας Σημίτης και το ιστορικό ρεύμα του εκσυγχρονισμού
Ο Κώστας Σημίτης έφυγε με τον τρόπο που έζησε και έδρασε, διακριτικά. Χωρίς δραματικούς τόνους και επιθανάτιο σκηνικό. Δήλωνε αγνωστικιστής και η σχέση του με τον θάνατο ήταν λογικά επεξεργασμένη. Ένιωθε προ πολλού την πληρότητα του ανθρώπου που εκτέλεσε την αποστολή στην οποία έταξε τον εαυτό του.
Τον χαρακτήρισα την ημέρα του θανάτου του «τον δεύτερο ιστορικό ηγέτη και την εμβληματική φυσιογνωμία μιας θεμελιώδους όψης του ΠΑΣΟΚ». Την όψη αυτή που υπήρχε εκ γενετής μέσα στο εύρος της παράταξης, τη συγκρότησε ως πολιτική αντίληψη ο Κώστας Σημίτης. Επιπλέον της έδωσε όνομα («εκσυγχρονισμός») με προσόντα ιδεολογικά και επικοινωνιακά που είχαν προοδευτικό πρόσημο, συμβατό με την κλασική ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, αλλά επιπλέον παρέπεμπαν σε ένα από τα δύο μεγάλα ρεύματα της ελληνικής εθνικής ταυτότητας, αυτοσυνειδησίας και στρατηγικής. Τον δυτικό τρόπο σε αντίθεση με τον ανατολικό τρόπο, το ορθολογικό σε αντίθεση με το λίγο ή πολύ συνωμοσιολογικό, το «υπεύθυνο» σε αντίθεση με τις διάφορες εκδοχές λαϊκισμού. Τα δίπολα είναι ενδεικτικά και απλουστευτικά, αλλά δίνουν νομίζω την αίσθηση της διαφοράς. Για αυτό κυρίως τον λόγο ο εκσυγχρονισμός, όπως και το αντίθετο ρεύμα άλλωστε, είχε την ικανότητα να λειτουργεί «ηγεμονικά» με την έννοια που έχει ο όρος στην πολιτική θεωρία. Να υπερβαίνει ως αντίληψη τα κομματικά όρια και να διευρύνει την εκλογική επιρροή και την κοινωνική στήριξη. Η αντίληψη αυτή ήταν και είναι «ηγεμονική» αλλά όχι ουδέτερη. Αντιθέτως ανοίγει και συχνά οξύνει μέτωπα. Αναλαμβάνει πολιτικό ρίσκο και έχει αντιπάλους κοινωνικούς και πολιτικούς.
