14 Οκτωβρίου 2001
[Ποια θεμελιώδη ζητήματα εκσυγχρονισμού του κράτους και των θεσμών αντιμετωπίστηκαν και πώς οδηγηθήκαμε στη συνταγματική αναθεώρηση του 2001]
Ι. Οι θεσμοί είναι το προνομιακό πεδίο της πολιτικής. Το πεδίο στο οποίο δοκιμάζεται και ενίοτε ευδοκιμεί η λεγομένη «σχετική αυτονομία» του πολιτικού στοιχείου σε σχέση με την οικονομία και γενικότερα την κοινωνία.
Οι θεσμοί άλλωστε εκτείνονται στο σύνολο της έννομης τάξης. Δεν αφορούν συνεπώς μόνο το κράτος με τη στενή εργαλειακή έννοια του όρου αλλά όλον τον κοινωνικό σχηματισμό, δηλαδή το κράτος ως συμπύκνωση του συσχετισμού των κοινωνικών δυνάμεων. Με άλλα λόγια, οι θεσμοί αφορούν όχι μόνο τις πολιτικές αλλά και τις κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις όποιο περιεχόμενο και αν δίνει κάποιος στις λέξεις αυτές.
30 Σεπτεμβρίου 2001
[Οσο μεγαλύτερο είναι το ιδεολογικό, πολιτιστικό και πολιτικό μέτωπο κατά του φανατισμού και της τρομοκρατίας τόσο το καλύτερο για τη Δημοκρατία και τον Πολιτισμό]
1. Η Ελλάδα αντιλαμβάνεται τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, του 2004, ως ένα κατ' εξοχήν πολιτιστικό γεγονός. Στόχος μας είναι άλλωστε να προβάλουμε την αυθεντικότητα των Αγώνων: την αυθεντικότητα των ολυμπιακών ιδεών, την αυθεντικότητα των τόπων και των τοπίων, την αναγωγή στις ιστορικές αφετηρίες του Ολυμπισμού. Η Ελλάδα οφείλει να είναι πάντοτε μια σύνθετη περίπτωση: να είναι η Ελλάδα της ιστορικής και πολιτιστικής διαχρονίας και συνέχειας αλλά και η Ελλάδα που διεκδικεί τη σημερινή της ανταγωνιστική θέση μέσα στο διεθνές οικονομικό, θεσμικό και πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής μας.
2 Ιουνίου 2001
Το να είναι κανείς ευρωπαίος σοσιαλιστής εν έτει 2001 είναι πολύ δυσκολότερο από ότι ήταν πριν μερικές δεκαετίες. Η μεγάλη και συχνά ανυπέρβλητη αντίφαση που καλούνται να υπερβούν τα ευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά και εργατικά κόμματα είναι ο συνδυασμός της μακροοικονομικής σταθερότητας με μία κοινωνική και εισοδηματική πολιτική που κατανέμει δικαιότερα το κοινωνικό πλεόνασμα, που διατηρεί και εκσυγχρονίζει τις λειτουργίες του κοινωνικού κράτους. Το ζήτημα είναι η ταυτόχρονη επιδίωξη της ανταγωνιστικότητας, της σταθερότητας της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής. Με άλλα λόγια η ευρωπαϊκή αριστερά καλείται να διαχειριστεί μεγάλες έννοιες, δηλαδή μεγάλους στόχους που είναι όχι μόνον σοσιαλιστικής αλλά και συντηρητικής και φιλελεύθερης καταγωγής.
22 Απριλίου 2001
[Το πιο επικίνδυνο φαινόμενο είναι το να μη βλέπουν ή μάλλον να κάνουν ότι δεν βλέπουν ορισμένοι νέες διατάξεις, νέες εγγυήσεις, νέα δικαιώματα, νέες λύσεις υπέρ του πολίτη ή μάλλον υπέρ του κάθε ατόμου]
Στις 17 Απριλίου 2001 δημοσιεύθηκαν και άρχισαν να ισχύουν οι αναθεωρημένες διατάξεις του Συντάγματος. Από την ημέρα αυτή στη χώρα ισχύει το Σύνταγμα του 1975/1986/2001.
Βασικό καθήκον του πολιτικού, του νομικού αλλά και του δημοσιογραφικού κόσμου είναι η ενημέρωση των πολιτών για τα νέα δικαιώματα που εισάγει το Σύνταγμα, για τις νέες εγγυήσεις με τις οποίες περιβάλλεται κάθε άτομο, για το νέο πλαίσιο που τίθεται στη λειτουργία του πολιτικού, διοικητικού και δικαστικού συστήματος της χώρας. Αυτό προϋποθέτει, αν μη τι άλλο, την απλή ανάγνωση των νέων διατάξεων μέσα στα συμφραζόμενά τους, όπως δηλαδή εντάσσονται συστηματικά μέσα στο συνταγματικό κείμενο και όπως συσχετίζονται με τις διατάξεις που παραμένουν σε ισχύ.
9 Μαρτίου 2001
1. Η αναθεωρητική διαδικασία που ολοκληρώθηκε στις 6.4.2001 ήταν εκτεταμένη και ολική. Προέβη σε μία συνολική αξιολόγηση της συνταγματικής ύλης, μετέβαλε μεγάλο αριθμό διατάξεων αλλά και επιβεβαίωσε ένα επίσης μεγάλο αριθμό ρυθμίσεων διευρύνοντας και ισχυροποιώντας, σε πρωτοφανή βαθμό, την βάση πολιτικής νομιμοποίησης του Συντάγματος της χώρας.
Η αναθεωρητική διαδικασία είχε επίσης το σπάνιο ιστορικό προσόν να είναι απολύτως νόμιμη καθώς σεβάστηκε πλήρως τα διαδικαστικά και ουσιαστικά όρια της αναθεώρησης, όπως αυτά καθορίζονται με το άρθρο 110 του συντάγματος με το οποίο συγκροτείται ο σκληρός πυρήνας των μη υποκείμενων σε αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος.
4 Μαρτίου 2001
[Ο κίνδυνος της πολιτικής δικαιοσύνης]
Τα όρια της δικαστικής εξουσίας και ο ρόλος των δικαστών αναδεικνύονται ένα από τα βασικά ζητήματα της τρέχουσας συνταγματικής αναθεώρησης. Την προσεχή Τετάρτη η Βουλή θα συζητήσει τα υπό αναθεώρηση άρθρα του Συντάγματος που αφορούν αυτό ακριβώς το θέμα. Δύο απόψεις φαίνεται να συγκρούονται, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλες τις σύγχρονες δημοκρατίες. Η πρώτη αποδίδει μείζονα σημασία στον ρόλο της Δικαιοσύνης για τη λειτουργία της δημοκρατίας και των θεσμών, ενώ η δεύτερη προβληματίζεται για τις ενδεχόμενες υπερβάσεις ρόλου των δικαστών. Είναι τελικά επικίνδυνοι οι δικαστές; Είναι ενδεχόμενο η απονομή της δικαιοσύνης να εκτραπεί σε άσκηση πολιτικής; Πολιτεύονται ή δικάζουν;
24 Φεβρουαρίου 2001
[Τίθεται ορισμένες φορές το ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει μία δημοκρατία μεταβιομηχανική, η οποία να είναι αντιπροσωπευτική, αλλά μετακομματική. Η απάντησή μου είναι όχι]
Το κομματικό φαινόμενο έχει σχετικά μικρή ζωή. Καλύπτει περίπου δύο αιώνες, που συμπίπτουν με τη διαδρομή της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. Καλύπτει, πιο συγκεκριμένα, τις διάφορες επιμέρους φάσεις της λεγόμενης βιομηχανικής εποχής που τελείωσε πριν από το τέλος του 20ού αιώνα. Η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία, και το κοινωνικό κράτος δικαίου, είναι η μεγάλη κατάκτηση αυτής της περιόδου. Η πολιτική αποκτά άλλωστε σάρκα και οστά, ως έννοια και ως πεδίο πάνω στο οποίο αναπτύσσονται όλες οι δημόσιες δραστηριότητες, μαζί με την ανάπτυξη της βιομηχανικής κοινωνίας και της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας.
8 Φεβρουαρίου 2001
Ευάγγελος Βενιζέλος
Το πρώτο κύμα του ελληνικού συνταγματισμού (1822 - 1827)
1. Η γενέθλια πράξη του νέου ελληνικού κράτους
Τα συντάγματα του Αγώνα δηλαδή τα τρία ολοκληρωμένα συνταγματικά κείμενα της περιόδου 1821 – 1827 (το «Προσωρινόν πολίτευμα της Ελλάδος κατά την εν Επιδαύρω Α’ Εθνικήν Συνέλευσιν» του 1822, «Ο Νόμος της Επιδαύρου ήτοι προσωρινό πολίτευμα της Ελλάδος κατά την εν Αστρει Β’ Εθνικήν Συνέλευσιν» του 1823 και το «Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδος κατά την εν Τροιζήνοι Γ’ Εθνικήν Συνέλευσιν» του 1827), ενσωματώνουν διαδοχικά την πρωτογενή συντακτική βούληση του επαναστατημένου Έθνους. Επιτελούν συνεπώς τις βασικές νομικοπολιτικές λειτουργίες που ήδη από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα άρχισε να επιτελεί το σύνταγμα ως προϊόν των δύο μεγάλων επαναστάσεων της Γαλλικής και της Αμερικανικής .
24 Iανουαρίου 2001
1. Η πρόταση για τη θέσπιση ασυμβιβάστου μεταξύ της βουλευτικής ιδιότητας και της άσκησης επαγγέλματος προέκυψε κατά τη φάση της επεξεργασίας των υπό αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος στην Επιτροπή Αναθεώρησης και ετέθη από πολλούς βουλευτές του ΠΑΣΟΚ στις συνεδριάσεις του Κοινοβουλευτικού Τομέα Εργασίας.
Δύο είναι οι λόγοι που καθιστούν κρίσιμη την παρέμβαση αυτή. Ο πρώτος αφορά γενικότερα τον θεσμικό και πολιτικό ρόλο του βουλευτή, ενώ ο δεύτερος αφορά γενικότερα τις εγγυήσεις διαφάνειας που οφείλει να προσθέσει σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου η Αναθεώρηση του Συντάγματος. Άλλωστε η αρχή της διαφάνειας διέπει μαζί με την αρχή της ασφάλειας του ατόμου, της συμμετοχής του πολίτη και της συναίνεσης των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων όλη την αναθεωρητική πρωτοβουλία.
