Νοέμβριος 2024
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στον συλλογικό τόμος της διαΝΕΟσις με τίτλο «1974- ____: Επιτεύγματα και κρίσεις της Μεταπολίτευσης, προκλήσεις για το μέλλον» (Νοέμβριος 2024) σελ 23- 30
Τα μεγάλα δίπολα της Μεταπολίτευσης ως οιωνοί για το μέλλον
Η αμφισημία του όρου «μεταπολίτευση» απαιτεί να αποσαφηνιστεί εξαρχής ότι μας απασχολεί η Μεταπολίτευση εν στενή εννοία ως στιγμή ή ως περιορισμένη περίοδος μετάβασης από τη δικτατορία στην κοινοβουλευτική και μάλιστα προεδρευόμενη και άρα αβασίλευτη δημοκρατία και η Μεταπολίτευση εν ευρεία εννοία, ως περίοδος πενήντα πλέον ετών από την πτώση της δικτατορίας έως σήμερα. Η εσωτερική περιοδολόγηση της πεντηκονταετίας με βάση τις τομές αφενός μεν της διεθνούς αφετέρου δε της συλλογικής εθνικής εμπειρίας, δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Πάντως αλληλουχία γεγονότων εφάμιλλης κρισιμότητας με αυτή της περιόδου 15 Ιουλίου 1974 (πραξικόπημα κατά του Προέδρου Μακαρίου στην Κύπρο) - 11 Ιουνίου 1975 (θέση σε ισχύ του νέου Συντάγματος και υποβολή την επόμενη ημέρα της αίτησης ένταξης στις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες) δεν υπήρξε. Ευτυχώς θα έλεγα, τέτοια εφάμιλλης σημασίας αλληλουχία γεγονότων δεν κόμισε ούτε η οικονομική κρίση και κυρίως το πρώτο εξάμηνο του 2015 όταν δοκιμάστηκαν τα όρια της Μεταπολίτευσης, για την ακρίβεια η αντοχή του βασικού κεκτημένου της, της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ευρωπαϊκής ταυτότητας.
2 Νοεμβρίου 2024
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, για την ποιητική συλλογή του Γ. Βέλτσου «Ροή αέρα. Τετράδια χειρωνακτικής γραφής» (εκδόσεις Πατάκη, 2024)
Η πνευστή ποίηση του Γ. Βέλτσου
Ο ποιητικός λόγος του Γιώργου Βέλτσου είναι πάντα πεδίο συνύπαρξης αλλά και σύγκρουσης συνειρμών αφενός βιωματικών και αφετέρου διακειμενικών. Κάθε ποίημα και κάθε ποιητική συλλογή εμπεριέχει μια εντυπωσιακή πυκνότητα παραπομπών και υπαινιγμών. Ο ποιητής κλείνει διαρκώς το μάτι στον αναγνώστη αλλά καταρχάς στον εαυτό του. Θέλει να ελέγχει τη δική του αντίδραση για να διαπιστώσει αν αυτή μπορεί να εγκαθιδρύσει μια σχέση με τον αναγνώστη προκειμένου να συντελεστεί ένα ποιητικό γεγονός ως σχέση έστω ατελής.
Ο Βέλτσος είναι διανοούμενος ποιητής και όχι ποιητής που καθίσταται διανοούμενος ως ποιητής. Έχει προσωπικά βιώματα εντονότερα του συνήθους, αν είναι θεμιτή η έκφραση αυτή που πάντως αποδίδει την εμπειρία της σκληρής προσωπικής δοκιμασίας. Τα βιώματα του Βέλτσου είχαν όμως ανάγκη από ένα συνεχώς διαστελλόμενο διακειμενικό σύμπαν μέσα στο οποίο να μπορούν να χωρέσουν προκειμένου να μετασχηματιστούν εντέλει και υπεράνω όλων σε λόγο ποιητικό. Αυτή η μικρή εισαγωγή στη δίκη μου πρόσληψη του ποιητικού λόγου του Βέλτσου ισχύει και για την τελευταία συλλογή του «Ροή αέρα. Τετράδια χειρωνακτικής γραφής» (εκδόσεις Πατάκη, 2024).
Οκτώβριος 2024
Ευάγγελος Βενιζέλος
Η πόλωση μέσα στην κοινωνία και μεταξύ κοινωνίας και κομματικού συστήματος
- Αναλύοντας το φαινόμενο της φοβικής δημοκρατίας *
Ο Τάκης Παππάς, έχει προ πολλού αποδείξει την επιστημονική του ποιότητα, την ικανότητά του να κινείται στον απαιτητικό τομέα της συγκριτικής πολιτικής ανάλυσης και την ερευνητική του εξοικείωση με κρίσιμα ζητήματα της εγχώριας πολιτικής, μεταξύ αυτών τα γενετικά στοιχεία και η εξέλιξη του ΠΑΣΟΚ. Τώρα έγραψε ένα ωραίο και χρήσιμο βιβλίο, αναφοράς πιστεύω, την «Παράδοξη χώρα». Ένα βιβλίο το οποίο είναι γραμμένο με αγγλοσαξονικό ύφος, ευανάγνωστο, ένα βιβλίο που έχει το μεγάλο πλεονέκτημα ότι δηλώνει με πολύ μεγάλη σαφήνεια εξαρχής ποιο είναι το επιχείρημά του. Άρα μπορείς να παρακολουθήσεις και την αποδεικτική διαδικασία τεκμηρίωσης του επιχειρήματος. Το επιχείρημα του βιβλίου είναι ότι η πόλωση λειτουργεί αντιστρόφως ανάλογα προς την πρόοδο και ως εκ τούτου εμείς σε σχέση με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, υποθέτω σε σχέση και με πολλές άλλες χώρες, έχουμε το μειονέκτημα της πολιτικής πόλωσης, της πολωτικής νοοτροπίας που κυριάρχησε τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης, αυτό οδήγησε στην υστέρηση, στη συνέχεια στην κρίση και δυσκόλεψε υπερβολικά την έξοδο από αυτήν. Στη γενικότητά του το επιχείρημα είναι προφανώς σωστό, βεβαίως ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες και για αυτό αξίζει να συζητήσουμε την εφαρμογή του επιχειρήματος αυτού εντός των συνθηκών της τελευταίας πεντηκονταετίας.
6 Οκτωβρίου 2024
Δήλωση Ευάγγελου Βενιζέλου μετά την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος στις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ
Για τη φυσιολογική λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος και για την ασφαλή πορεία της χώρας, της οικονομίας, των θεσμών, της εξωτερικής πολιτικής μέσα σε έναν ταραγμένο κόσμο, πρέπει να υπερβούμε την ασυμμετρία του κομματικού συστήματος. Άρα χρειάζεται ένας άλλος πόλος, χρειάζεται μια άλλη πρόταση εξουσίας. Αυτό τον ρόλο οφείλει να τον αναλάβει το ΠΑΣΟΚ. Η κοινωνία το γνωρίζει και είμαι βέβαιος ότι η παράταξη, έχοντας συνείδηση της Ιστορίας, θα ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση.
29 Σεπτεμβρίου 2024
Ευάγγελος Βενιζέλος *
Χαιρετισμός στο Πανεπιστήμιο του μέλλοντος**
Σαράντα χρόνια μετά την εκλογή μου ως υφηγητή του παλιού πανεπιστημιακού νόμου και μετά από τριάντα τρία χρόνια θητείας στη βαθμίδα του καθηγητή, αν και με ενδιάμεση πολυετή αναστολή λόγω των κοινοβουλευτικών και κυβερνητικών μου καθηκόντων, αναστολή τυπική αλλά όχι επιστημονική, αποχωρώ, μαζί με τις και τους τιμώμενους σήμερα συναδέλφους, από το ΑΠΘ παραμένοντας σε αυτό εφ´όρου ζωής.
Η σημερινή συνάθροιση από τη φύση της συναισθηματική και νοσταλγική, είναι μια τελετή αποχαιρετισμού. Ο νόμος προβλέπει όμως για τους καθηγητές των ΑΕΙ που αποχωρούν λόγω ορίου ηλικίας ένα καθεστώς μετεωρισμού. Παύουν να είναι καθηγητές εν ενεργεία και να μετέχουν στη διοίκηση και τις εκλογές των μελών του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, αλλά παραμένουν μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, έχουν τη δυνατότητα να μετέχουν ενεργά στο ερευνητικό και διδακτικό έργο, ιδίως σε μεταπτυχιακό επίπεδο, στην επίβλεψη και εξέταση διδακτορικών διατριβών και μεταδιδακτορικών ερευνών, ακόμη και στη διδασκαλία σε προπτυχιακό επίπεδο αν χρειαστεί.
27 Σεπτεμβρίου
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου για την εφημερίδα Κεφάλαιο και το Capital σε συνεργασία με τους ΝΥΤ στο αφιέρωμα «Μεγάλες Ιδέες» με κεντρικό θέμα «Τι φοβόμαστε;»
Φοβόμαστε τον φόβο μας
Ο φόβος είναι η άλλη όψη της θνητότητάς μας, θεμελιώδες στοιχείο της φύσης του ανθρώπου. Μάλιστα, παρότι το αίσθημα του φόβου είναι η διαρκής και ενστικτώδης υπόμνηση της αδυναμίας του ανθρώπου είναι και γενετικό στοιχείο της αξίας του. Η αξία του ανθρώπου αποδίδεται στον θνητό, αδύναμο και συχνά φοβισμένο άνθρωπο που αγωνίζεται να υπερβεί ή έστω να διαχειριστεί τον φόβο του και συμβιώνει με αυτόν έως τον θάνατό του.
Επ´ελπίδι αναστάσεως για όσους πιστεύουν σε αυτήν και την προσδοκούν.
15 Σεπτεμβρίου 2024
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή της Κυριακής για την έκθεση Ντράγκι
Η ΕΕ στον καθρέφτη της έκθεσης Ντράγκι
[Να επαναχαραχθούν όλες οι ευρωπαϊκές πολιτικές ]
Ο Μάριο Ντράγκι καλεί με την έκθεσή του την Ε.Ε. να κοιταχτεί στον καθρέφτη. Να συνειδητοποιήσει τα περιορισμένα μεγέθη και τα διαρθρωτικά της προβλήματα τοποθετώντας τον εαυτό της στα παγκόσμια συμφραζόμενα. Να παύσει να λειτουργεί αυτοαναφορικά εκλαμβάνοντας τον εαυτό της ως σύμπαν και μάλιστα πρωτίστως ως νομικό σύμπαν, καθώς το πεδίο στο οποίο πρωτοπορεί η Ε.Ε. είναι αυτό των ρυθμίσεων.
Η έκθεση τονίζει το αυτονόητο ότι «ποτέ στο παρελθόν η κλίμακα των χωρών μας δεν φαινόταν τόσο μικρή και ανεπαρκής σε σχέση με το μέγεθος των προκλήσεων». Πρόκειται για την κοινή παραδοχή στην οποία θεμελιώνεται η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση εδώ και εξήντα επτά χρόνια. Αυτό που προσθέτει η έκθεση είναι ότι τώρα πλέον και η κλίμακα της Ε.Ε. έχει καταστεί μικρή και ανεπαρκής σε σχέση με το μέγεθος των σημερινών και των επικείμενων προκλήσεων που αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο σε όλα τα πεδία. Αλλά και σε σχέση με το μέγεθος των ΗΠΑ, της Κίνας και όλων των άλλων παικτών που διαθέτουν πληθυσμιακό όγκο και φυσικούς πόρους.
Πρόλογος
«Η Καμπύλη της Μεταπολίτευσης» ήταν το γενικό θέμα του συνεδρίου που διοργάνωσε ο Κύκλος Ιδεών, σε συνεργασία με το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, στις 12,13 και 14 Μαΐου 2024, τιμώντας την επέτειο των πενήντα ετών από τη Μεταπολίτευση /της Μεταπολίτευσης. Το συνέδριο διεξήχθη στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία που γιορτάζει φέτος την επέτειο των 150 ετών από την έναρξη της λειτουργίας του.
Η Μεταπολίτευση εξετάστηκε ως η στιγμή της μετάβασης από τη δικτατορία στην κοινοβουλευτική δημοκρατία αλλά και ως κατάσταση, ως περίοδος που αρχίζει το 1974 και διαρκεί έως σήμερα παρά τις σημαντικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, στις οποίες όμως δεν περιλαμβάνεται μια τομή ιστορικά εφάμιλλη του καταγωγικού γεγονότος του 1974. Αυτήν την ιδιότητα δεν τη διέθετε ούτε η οικονομική κρίση η οποία παρά τη σημαντική επίδρασή της στη διαστρωμάτωση και τις συμπεριφορές της ελληνικής κοινωνίας και στο κομματικό σύστημα, εντέλει επιβεβαίωσε τις θεμελιώδεις επιλογές της Μεταπολίτευσης, τη συμμετοχή στην ΕΕ και την ευρωζώνη και κατά βάθος το κεκτημένο της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
1 Σεπτεμβρίου 2024
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην ειδική έκδοση της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ, «1974-2024 ΠΑΣΟΚ» επιμ. Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Γιάννης Βούλγαρης, Σωτήρης Ριζάς*
Η καμπύλη του ΠΑΣΟΚ είναι η καμπύλη της Μεταπολίτευσης
Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, με την παρουσίαση της «Διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη», 50 χρόνια πριν, ήταν μια καταλυτική στιγμή για την πολιτική ιστορία της πατρίδας μας. Η Διακήρυξη ήταν η ιστορική, τελετουργική πράξη που συμβόλιζε τη «ριζοσπαστική Μεταπολίτευση», σε αντίθεση με τη «συμβατική και συμβιβαστική Μεταπολίτευση». Η Διακήρυξη συμβόλιζε την τομή, όχι μόνο σε σχέση με τη δικτατορία, αλλά και σε σχέση με το προδικτατορικό πολιτικό σύστημα και την αντίληψή του για το ποια είναι και πώς εκφράζεται πολιτικά η ελληνική κοινωνία. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου εισήγαγε στον ελληνικό δημόσιο βίο μία νέα διάσταση. Διαμόρφωσε ένα νέο συλλογικό υποκείμενο. Αυτό τελικά προσδιόρισε, περισσότερο από κάθε άλλο, τη νέα εποχή, την εποχή της Μεταπολίτευσης. Πρέπει προφανώς να τοποθετούμε πάντα τη «Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη» ως ιδρυτική πράξη του ΠΑΣΟΚ, μέσα στα συμφραζόμενά της, ιστορικά και συγκυριακά. Κορυφαίο, άλλωστε, συμφραζόμενό της ήταν η ίδια η προσωπικότητα του Ανδρέα, η διαδρομή και οι απόψεις του. Όλα όσα συμβαίνουν τότε, γίνονται λίγες μόλις εβδομάδες μετά την κατάρρευση της δικτατορίας, με τα τραγικά γεγονότα της Κύπρου σε εξέλιξη, μέσα σε συνθήκες εξαιρετικά μεγάλης ιστορικής πύκνωσης. Κάθε στιγμή εντασσόταν απευθείας στον μακρύ ιστορικό χρόνο.
26 Ιουλίου 2024
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή
Το εθνικό απόθεμα των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας
Αν η Μεταπολίτευση είναι όχι μόνο η στιγμή της μετάβασης από τη δικτατορία στη δημοκρατία αλλά και όλη η περίοδος των πενήντα ετών, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 ήταν η κορύφωση της μεταπολιτευτικής αίσθησης ότι η χώρα άλλαξε κατηγορία, ότι όλα θα πηγαίνουν «από το καλό στο καλύτερο». Η συνέχεια διέψευσε τις προσδοκίες που δημιούργησε η Ολυμπιακή Ελλάδα πρωτίστως στους πολίτες της. Η πεντηκονταετία τέμνεται στα τριάντα χρόνια έως τους Αγώνες και στα είκοσι που ακολουθούν, στα οποία κυριαρχεί η οικονομική κρίση.
Η Ολυμπιακή προετοιμασία και η διεξαγωγή των Αγώνων το 2004 ανέδειξε την πιο αποτελεσματική και δημιουργική όψη του κράτους και την πιο ενθουσιώδη και συμμετοχική όψη της κοινωνίας των πολιτών. Στη δημόσια συζήτηση επανέρχονται ερωτήματα που έχουν απαντηθεί εκ των πραγμάτων. Μήπως δεν έπρεπε μια χώρα με το μέγεθος και τα διαρθρωτικά προβλήματα της Ελλάδας να διεκδικεί την οργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων; Η Ελλάδα όμως δεν είναι μια μεσαία σε πληθυσμό ευρωπαϊκή χώρα με χαμηλές οικονομικές επιδόσεις, αλλά η Πατρίδα των Αγώνων, η ιστορική αναφορά του Ολυμπιακού κινήματος και ο τόπος της μόνιμης διεξαγωγής τους αν επικρατήσει η αντίληψη αυτή.
