Δεκέμβριος 2018 - Οκτώβριος 2022
Ευάγγελος Βενιζέλος
«Η αναθεώρηση του Συντάγματος: Κολυμβήθρα του Σιλωάμ ή λάκκος των λεόντων;»*
Το θέμα μου είναι διατυπωμένο με κάπως παράδοξο τρόπο. Θέτω το ερώτημα αν η αναθεώρηση του Συντάγματος είναι κολυμβήθρα του Σιλωάμ ή λάκκος των λεόντων; Θα εξηγήσω στη συνέχεια σε τι συνίσταται η αντιδιαστολή και το δίλημμα.
Ξεκινώ λέγοντας ότι η αναθεώρηση είναι μια μεγάλη αλλά και αντιφατική στιγμή[1], μια στιγμή σεβασμού αλλά και ρητής αμφισβήτησης της αυστηρότητας του ισχύοντος Συντάγματος, του γραπτού και αυστηρού Συντάγματος. Το εισαγωγικό συνεπώς ερώτημα είναι αν η αναθεώρηση, όπως την ορίζουμε, δηλαδή η ρητή, η γραμματική, τροποποίηση, αντικατάσταση, κατάργηση ή αυθεντική ερμηνεία διάταξης του εθνικού Συντάγματος[2], διατηρεί τη σημασία της και υπό συνθήκες διαμοιρασμένης ή περιορισμένης κυριαρχίας[3]. Υπό συνθήκες όχι εθνικού, κυρίαρχου, βεστφαλικού κράτους, αλλά «κράτους μέλους» πλέον που μετέχει στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ως εκ τούτου πρέπει να δώσουμε μια απάντηση για το πόσο μέρος της σημασίας της διατηρεί η αναθεώρηση του εθνικού Συντάγματος παρά την αμφισβήτηση περί της υπεροχής (ή, κομψότερα, της προτεραιότητας εφαρμογής) που υπάρχει και εξελίσσεται, επί δεκαετίες τώρα, μεταξύ αφενός μεν του εθνικού Συντάγματος, αφετέρου δε του ευρωπαϊκού ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου.
22 Νοεμβρίου 2018
Ευάγγελος Βενιζέλος
[ In English: EVANGELOS VENIZELOS: UKRAINIAN AYTOCEPHALY]
«Ουκρανικό Αυτοκέφαλο: Η Ιστορία, τα γεγονότα και οι Προεκτάσεις τους»*
Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση και για την ευκαιρία να συζητήσουμε ένα τόσο σημαντικό και φλέγον ζήτημα. Η Εκκλησία μας τροφοδοτεί συχνά πυκνά με ζητήματα τα οποία πρέπει να συζητήσουμε και πολιτικά. Σήμερα θα αρκεστούμε στο ζήτημα της ουκρανικής Αυτοκεφαλίας.
Όπως πάρα πολύ ωραία μας είπαν και ο καθηγητής ο κ. Ευαγγέλου και ο Θεοφιλέστατος, το πρόβλημα της Αυτοκεφαλίας, γενικότερα, είναι ένα πρόβλημα ποιμαντικής ευθύνης και Κανονικού Δικαίου, δηλαδή, πρόβλημα κατανομής και άσκησης των δικαιοδοσιών στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλά πάντα το πρόβλημα της Αυτοκεφαλίας είναι και ένα πρόβλημα πολιτικό, ένα πρόβλημα εθνικής ταυτότητας, ένα πρόβλημα που συνδέεται με την εθνογένεση, με την ιδεολογία που αναζητά κάθε κράτος, γιατί, όπως διδάσκει η Ιστορία και όπως αποδέχεται και η κρατούσα, νομίζω, αντίληψη στην ανάλυση των φαινομένων αυτών, κυρίως της εθνογένεσης, η εθνική ταυτότητα διαμορφώνεται μέσα από τη διεκδίκηση κράτους και στη συνέχεια μέσα από την ίδια τη λειτουργία του κράτους και την καλλιέργεια μιας κρατικής ιδεολογίας που βρίσκεται στον πυρήνα της εθνικής ταυτότητας.
Αθήνα 21 Νοεμβρίου 2018
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών σε συνεργασία με το Hanns Seidel Stiftung, που πραγματοποιήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2018 στο Ινστιτούτο Γκαίτε, με θέμα:
«Οι σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας: Αδιέξοδο ή Προοπτική;»
Ευχαριστώ τους Γερμανούς φίλους για την παρουσία τους, το Ίδρυμα Hanns Seidel για την εξαιρετική συνεργασία, την κα. Καπέλου, τον επιτετραμμένο της Γερμανικής Πρεσβείας. Οι ομιλίες που προηγήθηκαν –και της γερμανικής και της ελληνικής πλευράς– νομίζω ότι έθεσαν όλα τα επιμέρους ζητήματα στο τραπέζι, ο δικός μου ρόλος είναι σχετικά εύκολος. Θα επιχειρήσω να κάνω μία σύνθεση από τη δική μου προσωπική οπτική γωνία. Ελπίζω ότι δεν θα αδικήσω κανέναν από τους προηγούμενους, στους οποίους και θα αναφερθώ.
Αθήνα, 16 Νοεμβρίου 2018
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στο Thessaloniki Summit 2018
Κυρίες και κύριοι, ευχαριστώ το Σύνδεσμο Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος και τον Συμεών Τσομώκος για την τρίτη κατά σειρά πρόσκληση. Χαίρομαι γιατί βρίσκομαι στην πόλη μας και απευθύνομαι σε ένα τόσο σημαντικό ακροατήριο. Χαίρομαι, επίσης, γιατί παρακολούθησα δύο πολύ σημαντικές ομιλίες των συνομιλητών μου, που νομίζω ότι αναδεικνύουν έναν κοινό παρανομαστή, την απουσία κανονικότητας. Θα ήταν πολύ μεγάλο λάθος, διανοητικό και πολιτικό, να ξεκινήσει κανείς μία συζήτηση για τις προοπτικές, τις δημοσιονομικές, τις μακροοικονομικές, τις αναπτυξιακές της χώρας μας, από την παραδοχή ότι βγήκαμε από το μνημόνιο τον Αύγουστο, φέτος, και ότι έχουμε περάσει σε μία εποχή και περιοχή κανονικότητας, δημοσιονομικής και χρηματοδοτικής ασφάλειας. Αυτό, δυστυχώς, δεν συμβαίνει και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα της χώρας.
Πράγματι, δεν διασφαλίζονται οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις, γιατί θα μπορούσαμε να έχουμε βγει από το τρίτο πρόγραμμα-στο οποίο ενταχθήκαμε με τον τρόπο και τους όρους που ενταχθήκαμε τον Αύγουστο του 2015- έχοντας ένα θώρακα, που εμείς είχαμε προτείνει να έχει τη μορφή της προληπτικής πιστωτικής γραμμής –αυτή η γραμμή είχε συμφωνηθεί το Νοέμβριο του 2014. Αλλά δυστυχώς η βασική επιλογή που γίνεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια στην οικονομική, και όχι μόνο, πολιτική είναι να δημιουργούνται εντυπώσεις, να διαμορφώνονται, εάν θέλετε, υπερβολικές αισθήσεις, οι οποίες από ένα σημείο και μετά διαψεύδονται.
Αθήνα, 14 Νοεμβρίου 2018
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν ο Κύκλος Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση και το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου στις 14.11.2018, με θέμα:
«Οι προϋποθέσεις της αναθεωρητικής συναίνεσης και οι κίνδυνοι του συνταγματικού λαϊκισμού»
Το θέμα της συνάντησή μας είναι οι «προϋποθέσεις της αναθεωρητικής συναίνεσης και οι κίνδυνοι του συνταγματικού λαϊκισμού». Τί εννοώ, εγώ τουλάχιστον, αναφερόμενος σε αναθεωρητική συναίνεση: Εννοώ πρωτίστως τη βαθύτερη ιστορική σημασία του Συντάγματος. Το Σύνταγμα διασφαλίζει τη σχέση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου με το μακρύ ιστορικό χρόνο. Το Σύνταγμα οργανώνει τη δημοκρατία, η οποία όμως είναι εξ ορισμού συγκυριακή. Το ίδιο το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της δημοκρατίας που είναι οι περιοδικές εκλογές, συνδέουν τη δημοκρατία με τις διακυμάνσεις της συγκυρίας. Άρα πρέπει να υπάρχει ένα επίπεδο κανονιστικό, διαφορετικό από το επίπεδο του νόμου που εξαρτάται από τη συνήθη και εναλλασσόμενη πλειοψηφία, στο οποίο να καταγράφεται και να κατοχυρώνεται νομικά, με αυξημένη νομική δύναμη, η σχέση της δημοκρατίας με το μακρύ χρόνο και όχι με το βραχύ χρόνο της δημοκρατικής εναλλαγής και περιοδικότητας.
Θα μου πείτε, δεν υπάρχουν νομικές δομές μακράς διάρκειας; Δε βλέπουμε ότι υπάρχουν αρχές και ρυθμίσεις του Αστικού Κώδικα ή του Ποινικού Κώδικα που παραμένουν αναλλοίωτες μέσα στη συνέχεια της έννομης τάξης; Σ’ αυτό που έχει πει ο Κέλσεν, συνέχεια των νομικών δομών, ενώ έχουμε πολύ συχνότερες αλλαγές Συνταγμάτων λόγω των διακυμάνσεων της ιστορίας;
Αθήνα, 12 Νοεμβρίου 2018
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην συνέντευξη Τύπου που διοργάνωσε το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών "Μάρκος Δραγούμης" (ΚΕΦΙΜ), με θέμα την παρουσίαση των πορισμάτων της έρευνας: «Πώς Ψηφίζουν τα Κόμματα; Κοινοβουλευτική ψήφος: Ιούνιος 2012 – Ιούλιος 2018»
Πρώτη τοποθέτηση
Ευχαριστώ πολύ το ΚΕΦίΜ που μου έδωσε την ευκαιρία να βρίσκομαι σήμερα εδώ και να πω κι εγώ τις σκέψεις μου, απευθυνόμενος στους εκπροσώπους του Τύπου, τους οποίους υποδέχομαι κι εγώ με πολύ μεγάλη χαρά. Είδα την έρευνα με προσοχή και πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω με δύο-τρεις μεθοδολογικού χαρακτήρα παρατηρήσεις, που θα με βοηθήσουν να κάνω και δύο-τρεις πιο ουσιαστικές παρατηρήσεις.
Η πρώτη μου παρατήρηση, αμιγώς τεχνική, είναι ότι όταν υπολογίζουμε τη ψήφο επί της αρχής, δεν μπορούμε να λάβουμε υπόψη μας ένα πάρα πολύ συχνό φαινόμενο, αποδοχή επί της αρχής και καταψήφιση όλων των κρίσιμων άρθρων ή απόρριψη επί της αρχής για να δηλωθεί η δεδηλωμένη κοινοβουλευτικά στάση κάθε κόμματος, ενώ το κρίσιμο άρθρο, που μπορεί να είναι μία παροχή ή μπορεί να είναι μία θεσμική αλλαγή, το ψηφίζει το κόμμα. Άρα, εάν μπορούσαμε να κάνουμε έρευνα που να φτάνει μέχρι το επίπεδο της κατά άρθρο συζήτησης και ψήφισης, μπορεί να έχουμε μία διαφοροποίηση στα αποτελέσματα, με βάση μία διαφορετική ταξινόμηση που θα σας προτείνω στο τέλος.
Αθήνα, 11 Οκτωβρίου 2018
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην εκδήλωση της ΟΚΕ
με θέμα : «Ο κοινωνικός διάλογος και η σχέση Βουλής και Ο.Κ.Ε. με βάση τη μέχρι σήμερα εμπειρία σε μια εποχή έντονων εξελίξεων και ανακατατάξεων τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη»
Σας ευχαριστώ που με καλέσατε, χαίρομαι κάθε φορά που συμμετέχω σε εκδηλώσεις της ΟΚΕ γιατί με συνδέει με τον θεσμό η ανάμνηση της ένταξής του στο Σύνταγμα της χώρας, με την αναθεώρηση του 2001. Στη διαδικασία αυτή, όπως ίσως θυμάστε, από το 1995 έως το 2001, ήμουν ο γενικός εισηγητής της πλειοψηφίας και τότε, το 1995, όταν πρωτοδιατυπώθηκαν οι προτάσεις αυτές, είχε περάσει μόλις ένας χρόνος από τη ψήφιση και την έκδοση του ιδρυτικού νόμου της ΟΚΕ, του νόμου του 1994, στην σύνταξη του οποίου είχα επίσης μετάσχει ως μέλος της τελευταίας κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου.
Θα ξεκινήσω από το θεσμικό μέρος. Για λόγους νομοτεχνικούς αλλά και ουσιαστικούς, η ΟΚΕ εντάχθηκε στο Σύνταγμα, στο κεφάλαιο περί Κυβέρνησης, στο άρθρο 82 παράγραφος 3, και της ανατίθενται αρμοδιότητες οι οποίες είναι πολύ ευρύτερες και πολύ σπουδαιότερες από τις αρμοδιότητες που προβλέπονται στον ιδρυτικό της νόμο, το νόμο 2232/1994. Στον αρχικό νόμο, η συμμετοχή της ΟΚΕ είναι εστιασμένη στα ζητήματα της διατύπωσης γνώμης για κρίσιμα νομοσχέδια. Με το Σύνταγμα, στην ΟΚΕ ανατίθεται η ευθύνη οργάνωσης του κοινωνικού διαλόγου για τη γενική πολιτική της χώρας και ειδικά για τις κατευθύνσεις της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Αλλά κοινωνικός διάλογος για τη γενική πολιτική της χώρας, σημαίνει κοινωνικός διάλογος που καλύπτει όλο το φάσμα των κρίσιμων και μεγάλων στρατηγικών αποφάσεων της εκάστοτε κυβέρνησης, που τελεί βεβαίως υπό τον έλεγχο και πρέπει να διαθέτει την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας της Βουλής.
Αθήνα, 6 Οκτωβρίου 2018
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση στην Παλαιά Βουλή, για τη συμπλήρωση δεκαπενταετίας από της εκδόσεως του περιοδικού «Νομοκανονικά» (5.10.2018)
«Η θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά το Ελληνικό Σύνταγμα»
Παναγιότατε,
Κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,
Θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω από εκεί που τελείωσε ο κ. Κτιστάκης αναφερόμενος στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου τις σχετικές με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Υπό την ιδιότητά μου του εισηγητή της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την εκτέλεση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δηλαδή για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των κρατών - μελών με τις αποφάσεις στις οποίες τα κράτη είναι διάδικα μέρη, αλλά και γενικότερα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) καθώς σημασία δεν έχει μόνο το με τη στενή εννοία δεδικασμένο αλλά και το ερμηνευτικό δεδικασμένο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, θέλω να υπογραμμίσω τη σημασία που έχει η Ελλάδα να καταστεί χώρα υποδειγματική ως προς τη συμμόρφωση με τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ. Αυτό συνιστά και ένα πρόσθετο επιχείρημα διεθνούς προστασίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, γιατί δεν μπορούμε να αξιώνουμε από άλλες, γειτονικές χώρες, να συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις του Στρασβούργου, όταν εμείς εδώ είμαστε αντιφατικοί ή διστακτικοί. Προστατεύουμε και τον δικό μας νομικό πολιτισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα, πρωτίστως όμως προστατεύουμε μακρόπνοα ιστορικά συμφέροντα, προστατεύουμε το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός θεσμού που υπερβαίνει κατά πολύ- και ευτυχώς- τα όρια της Ελλαδικότητας που στενεύουν πάρα πολύ συχνά τον πνευματικό μας ορίζοντα.
Αθήνα, 3 Οκτωβρίου 2108
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του πρέσβη ε.τ. Αλ. Μαλλιά, "Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία- Η Αυτοψία της Δύσκολης Συμφωνίας των Πρεσπών" (2/10/2018)
Το δημοψήφισμα στην πΓΔΜ
και οι επιπτώσεις του στην Συμφωνία των Πρεσπών
Έχω την τιμή να προλογίζω το βιβλίο του πρέσβη, κυρίου Αλέξανδρου Μαλλιά. Στο κείμενο του προλόγου περιλαμβάνονται συνοπτικά διατυπωμένοι οι έπαινοί μου για την προσωπικότητα, την υπηρεσιακή του διαδρομή και τις ευαισθησίες του, γιατί ο κ. Μαλλιάς, όχι μόνο ως επαγγελματίας αλλά πρωτίστως ως ενεργός πολίτης, έχει εύλογο ενδιαφέρον αλλά και ικανότητα να αναμετριέται με τα μεγάλα ανοιχτά εθνικά θέματα και να συμβάλλει με τα κείμενά του στην πραγμάτευση τους, στην κατανόησή τους. Να συμβάλλει στον αναστοχασμό που είναι απολύτως αναγκαίος γύρω από τα θέματα αυτά.
Δεν θα επαναλάβω αυτά που λέω στον πρόλογο, που αφορούν τη Συμφωνία καθεαυτή, τις νομικές και πολιτικές διαστάσεις ενός πολύ σημαντικού κειμένου, με το οποίο θα βρεθούμε και στο μέλλον αντιμέτωποι. Θα ξεκινήσω από τις τελευταίες εξελίξεις, τη συγκυρία, γιατί η εκδήλωση αυτή βεβαίως οργανώθηκε ως μία παρουσίαση βιβλίου, αλλά δύο ημέρες μετά το δημοψήφισμα και την έκβασή του είμαστε υποχρεωμένοι να αξιολογήσουμε αυτό το γεγονός.
Αθήνα, 10 Ιουλίου 2018
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην 5η Ετήσια Οικονομική Διάσκεψη της ΕΕΝΕ, «Από την Ανάκαμψη στην Ταχύρρυθμη Ανάπτυξη. Στόχος: Hellas 2021»
Ενότητα 4η:
«Σχέδιο για την Εθνική Ανασυγκρότηση: Η Ελλάδα Μετά»
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Ευχαριστώ την Ελληνική Ένωση Επιχειρηματιών, είναι η πέμπτη φορά που μετέχω σε αυτή την ετήσια οικονομική διάσκεψη και χαίρομαι επίσης γιατί ο τίτλος αυτής της ενότητας είναι «Σχέδιο για την Εθνική Ανασυγκρότηση: Η Ελλάδα μετά». Η Ελλάδα μετά είναι η έκφραση που χρησιμοποιούμε στον Κύκλο Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση και ήταν ο τίτλος δύο μεγάλων συνεδρίων που οργανώσαμε, το πρώτο πέρυσι τον Ιούνιο και το δεύτερο φέτος τον Ιούνιο, με τίτλο ακριβώς «Η Ελλάδα μετά». Σας ευχαριστώ, λοιπόν, διπλά.
Προκειμένου να διαμορφωθεί ένα σχέδιο για την εθνική ανασυγκρότηση, πρέπει να ξεφύγουμε από τις κοινοτοπίες, τις γενικότητες και τα εύκολα λόγια, γιατί όλοι λένε εδώ και πάρα πολύ καιρό ποιες είναι οι προϋποθέσεις ανάπτυξης και αναδεικνύουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Από το 2009 έχουν δημοσιευθεί δεκάδες μελετών, έγκυρων οργανισμών, που αναδεικνύουν τις προτεραιότητες, αλλά τίποτα δεν θα γίνει και τίποτα δεν θα μετατραπεί σε εφαρμοσμένη εθνική πολιτική, αν δεν έχουμε αίσθηση της πραγματικότητας. Το σχέδιο για την εθνική ανασυγκρότηση προϋποθέτει πλήρη επίγνωση της κατάστασης, όχι απλώς πληροφόρηση γύρω από την κατάσταση, κάτι παραπάνω από αυτό. Και βέβαια, προϋποθέτει πολύ μεγάλη ειλικρίνεια στον πολιτικό και κοινωνικό διάλογο, αποδοχή του εθνικού καθήκοντος αλήθειας, για το οποίο μιλάω ήδη πριν από τις εκλογές του 2009. Για να δούμε λοιπόν πού μπορεί να πάει η χώρα και πού πρέπει να πάει, πρέπει να έχουμε καταγράψει προηγουμένως, με πολύ μεγάλη ακρίβεια, το πού βρίσκεται η χώρα. Αν αυτό περιλαμβάνει ορισμένες δυσάρεστες επαναλήψεις, συγχωρέστε με, αλλά είναι απολύτως αναγκαίο για τη ροή των συλλογισμών μας. Γιατί χρειάζεται μία αποδεικτική διαδικασία για αυτά που λέμε.