Αθήνα, 12 Μαρτίου 2017

Ευάγγελος Βενιζέλος

Το Brexit ως σημείο εκκίνησης της συζήτησης για το μέλλον της Ευρώπης 60 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης *

Το Brexit μας έδειξε ότι τίποτα δεν είναι ευθύγραμμο και δεδομένο στην Ιστορία. Τίποτα δεν είναι οριστικό. Στην Ευρώπη κυριαρχεί μια καντιανή αντίληψη. Οι ίδιες οι ιστορικές συνθήκες που δημιούργησαν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακος και Χάλυβος στην αρχή, την ΕΟΚ στη συνέχεια, ήταν βαθύτατα επηρεασμένες από μια ιστορική εμπειρία, την εμπειρία το Β’ ΠΠ, αλλά και την μνήμη του Α’ ΠΠ, του Μεγάλου Πολέμου. Όλοι είχαν την πεποίθηση ότι διαμορφώνονται συνθήκες «αιώνιας ειρήνης» στην ευρωπαϊκή ήπειρο, και πάντως αυτή η εντύπωση εμπεδώθηκε, δεκαετίες αργότερα,  το 1989-90,  με  την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Η οικονομική κρίση που άρχισε να γίνεται προφανής το 2008 και το Brexit ως θεσμική εξέλιξη, μας έδειξαν ότι πρέπει πάντα να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί ως προς το πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις συγκυρίας και Ιστορίας στην Ευρώπη, αλλά και σε όλες τις ανθρώπινες εξελίξεις.

Η Δημοκρατία είναι συγκυριακή. Δεν υπάρχει Δημοκρατία του μακρού ιστορικού χρόνου. Η Δημοκρατία είναι πάντα ένα φαινόμενο που εξελίσσεται στον βραχύ ιστορικό χρόνο. Υπάρχει λοιπόν μια αντίφαση. Οι δημοκρατικές αποφάσεις και κυρίως οι δημοψηφισματικές λαμβάνονται συγκυριακά, και αξιολογούνται ιστορικά. Αυτή είναι μια αξεπέραστη αντίφαση.  

Περισσότερα...

Δελφοί, 3 Μαρτίου 2017

Συζήτηση Ευάγγελου Βενιζέλου με τον Γιάννη Πολίτη

στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών

Γ. Πολίτης: Ο δάσκαλος μου ο Λέων Καραπαναγιώτης μου έλεγε πάντα στον πρόλογο να λέω μια ανθρώπινη ιστορία ώστε να αποτυπώνεται αυτό που θέλω να πω καλύτερα στη μνήμης των πολιτών.  Ένας λοιπόν Υφυπουργός δεν ήταν πολιτικός φίλος του Βαγγέλη Βενιζέλου –δεν ξέρω αν έγινε και ποτέ– ήταν Υφυπουργός της συγκυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου.  Οπότε, την πρώτη φορά που είδα τον Αντιπρόεδρο στο Υπουργικό Συμβούλιο, κατάλαβα τι σημαίνει ειδικό πολιτικό βάρος.  Ο Ευάγγελος Βενιζέλος έχει μεγάλο ειδικό πολιτικό βάρος και σε αυτό συμφωνούν και οι φίλοι και οι αντίπαλοί του, παίρνουν πάντα τοις μετρητοίς αυτό που λέει και ένα στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας συμπληρώνει «Κάθε φορά που ακούω τον Βενιζέλο, κάνω ένα διδακτορικό».  Απολαύστε, λοιπόν, τη συζήτηση που θα ακολουθήσει.  Κύριε Πρόεδρε ελάτε στο βήμα παρακαλώ.

Κύριε Πρόεδρε, έχετε μία συσσωρευμένη εμπειρία, ιδιαίτερα στα χρόνια της μεγάλης κρίσης, ήσασταν στα πιο κρίσιμα πόστα, τις πιο δύσκολες στιγμές.  Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης δύο φορές, Υπουργός Άμυνας, αλλά η πιο δύσκολη και τρομακτική περίοδος φαντάζομαι για έναν Έλληνα πολιτικό, είναι όταν ως Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός των Οικονομικών διαχειριστήκατε τη χώρα στο χείλος του γκρεμού.  Την εμπειρία σας λοιπόν επικαλούμαι τώρα, για να ρωτήσω, με πολύ απλό τρόπο, η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σήμερα, ποια είναι ακριβώς;  Γιατί ακούμε αντιφατικές απόψεις από κυβέρνηση-αντιπολίτευση, συχνά μπερδευόμαστε, άλλοι μας λένε απογειώνεται η οικονομία, άλλοι καταστρέφεται, ποια είναι η πραγματική της εικόνα σήμερα;

Περισσότερα...

Αθήνα, 1 Μαρτίου 2017

Παρέμβαση Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βλαστάρη «Λεξικό χωρίς γραβάτα» (εκδ Αρμός)*

«Το οργανωμένο ψέμα της μιάμισης στροφής»

Το Λεξικό χωρίς γραβάτα, για το οποίο θέλω να συγχαρώ τον Γιάννη Βλαστάρη και τις εκδόσεις Αρμός, είναι το λεξικό ενός ολιστικού κυβερνητικού λόγου. Υπάρχει όμως και το λεξικό της αντίστασης, των δύο τελευταίων ετών. Πρέπει λοιπόν να κυκλοφορήσει όσο γίνεται συντομότερα ένα δεύτερο τομίδιο με τα γλωσσικά αντίδοτα επί των οποίων οικοδομήθηκε η προσπάθεια να φέρουμε σε επαφή την κοινή γνώμη με την αλήθεια, δηλαδή με αυταπόδεικτα γεγονότα και καταστάσεις που βιώνουμε. Και θεωρώ ότι η καθοριστική λέξη που θα έπρεπε να είναι στα λήμματα ή να προαναγγέλεται για τον επόμενο τόμο, είναι η λέξη εκτσογλανισμός.

Τη λέξη αυτή την έχω πει το 2014, νομίζω, πριν την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, του ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, στην εξουσία και αποδίδει ένα συνολικό φαινόμενο αλλά και μια προδιάθεση, μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Αυτή η ατμόσφαιρα δεν είναι ηθική ή απλώς επικοινωνιακή ή αισθητική. Είναι βαθύτατα πολιτική. Συνδέεται με επιλογές ζωής ή θανάτου για τη χώρα, για τις οικογένειές μας, για τον καθένα από εμάς.

Περισσότερα...

Αθήνα, 18 Φεβρουαρίου 2017

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου ιδεών «Εθνικολαϊκιστές Vs. Υπνοβάτες. Η Ευρώπη και η Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη του λαϊκισμού»

Η ανάγκη για ένα νέο ορθολογικό μέτωπο έναντι του εθνικολαϊκισμού* 

Αγαπητές φίλες και φίλοι, σας ευχαριστώ θερμά για την ανταπόκρισή σας στην πρόκληση του Κύκλου και για την υπομονή σας.

Ευχαριστώ θερμά τον Ηλία Κανέλλη που συντονίζει, τους εισηγητές, τον Ανδρέα Πανταζόπουλο, τον Ιάσωνα Πιπίνη και τον Πέτρο Παπασαραντόπουλο και βεβαίως τον Βασίλη Παπαβασιλείου που νομίζω ότι συνόψισε με εξαιρετικό τρόπο και αφηγηματικά και αναπαραστατικά το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, πού είναι ένα πρόβλημα ελληνικής και ευρωπαϊκής αυτογνωσία. Ένα πρόβλημα σχέσης με την Ιστορία, σχέσης όχι με το παρελθόν αλλά σχέσης με το μέλλον. Αυτό που συζητάμε είναι το πιο επείγον, το πιο επίκαιρο και το πιο πιεστικό πρόβλημα που έχουμε και στην Ελλάδα, στον μικρό μας τόπο, στο αλωνάκι, αλλά και στην Ευρώπη.

Εθνικολαϊκισμός και παράλληλα φαινόμενα 

Ήταν πολύ φιλόδοξος ο τίτλος της εκδήλωσης. Θέλαμε να τοποθετήσουμε το εθνικολαϊκιστικό φαινόμενο και την αντίδραση σε αυτό μέσα στο παγκόσμιο χάρτη. Νομίζω ότι καταφέραμε να εστιάσουμε στην Ευρώπη και στη Λατινική Αμερική, λίγο ή πολύ σε όλο τον δυτικό κόσμο. Υπάρχουν φυσικά και ανάλογα συγκρίσιμα φαινόμενα, όπως ο φονταμενταλισμός, οι νέες μορφές τρομοκρατίας στον ισλαμικό κόσμο, στον αραβικό κόσμο. Φαινόμενα που έχουν σχέση με τον αυταρχισμό και με την λεγόμενη «αυταρχική δημοκρατία», ένας όρος που διάβασα πρόσφατα σε μια μελέτη του φίλου και συναδέλφου Νίκου Αλιβιζάτου. Υπάρχουν πράγματι και παράλληλα φαινόμενα το οποία αντιμετωπίζουμε, καταρχάς το θεμελιώδες φαινόμενο είναι η άνοδος της ακροδεξιάς και η αμφισβήτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Γιαυτό θα ήθελα να μου επιτρέψετε μετά από αυτές τις εμπεριστατωμένες εισηγήσεις που ακούσαμε, να επιχειρήσω μια σύνθεση για το εθνικολαϊκιστικό φαινόμενο πριν πάω στους υπνοβάτες, με τους οποίους πρέπει να ασχοληθούμε κάπως πιο συστηματικά.

Περισσότερα...

Ιωάννινα, 5 Φεβρουαρίου 2017

Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών «Η θέση της Ελλάδας σε μια Ευρώπη που αμφισβητείται» που πραγματοποιήθηκε στα Γιάννενα στον Πολυχώρο Δημήτρης Χατζής, με ομιλητές τους Δ. Κούρκουλα, Σπ. Βλέτσα, Δ. Παπαγεωργίουκαι συντονιστή τον Γ. Παπαχρήστο 

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την παρουσία σας. Ευχαριστώ τον Δήμαρχο, τους συναδέλφους μου στη Βουλή, νυν και πρώην, την καθεμιά και τον καθένα από εσάς. Ευχαριστώ τον Δημήτρη Παπαγεωργίου για τον πρόλογό του και όλη την ομάδα των φίλων μας των Ιωαννίνων για την προετοιμασία της εκδήλωσης, για την θερμή υποδοχή και για την διάθεση που έχει να αναλάβει να οργανώσει τον Κύκλο Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση και στην Ήπειρο, με πρώτη πόλη αναφοράς τα Ιωάννινα αλλά  φυσικά και τους υπόλοιπους νομούς.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ γιατί πολλοί από εσάς κουράζεστε σωματικά μένοντας όρθιοι. Η αίθουσα πράγματι, όπως είπε ο Γιώργος Παπαχρήστος, αποδείχθηκε μικρή, αλλά μας γοήτευσε η ιδέα να κάνουμε αυτή την πρώτη εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών στα Γιάννενα στην αίθουσα που φέρει το όνομα του Δημήτρη Χατζή. Θέλω να ευχαριστήσω θερμά και τον Δημήτρη Κούρκουλα και τον Σπύρο Βλέτσα γιατί έθεσαν τα ζητήματα με πολύ γλαφυρό και αντικειμενικό θα έλεγα τρόπο, περιγράφοντας τόσο το Ευρωπαϊκό πρόβλημα, αυτό το έκανε κυρίως ο Δημήτρης Κούρκουλας, όσο και το Ελληνικό πρόβλημα, αυτό το έκανε κυρίως ο Σπύρος Βλέτσας, εστιάζοντας εκεί που είχε εστιάσει ο Max Weber, όταν ανέλυε τους βαθύτερους λόγους για τους οποίους ανεδύθη ο Καπιταλισμός  στη Βόρεια Ευρώπη που ήταν  στην πραγματικότητα λόγοι νοοτροπιακοί, θεολογικοί. Γιατί η πολιτική θεολογία κυριαρχεί και στην ελληνική αντίληψη για την πολιτική και την ιστορία.

Περισσότερα...

Θεσσαλονίκη, 20 Ιανουαρίου 2017

Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην παρουσίαση του δίτομου έργου «Επιτελών το καθήκον μου» του τέως Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Χρήστου Α. Σαρτζετάκη*

Η διασταύρωση ενός ανθρώπου με την Ιστορία, προϋποθέτει τύχη, γιατί δεν είναι ούτε εύκολο ούτε συχνό να διασταυρωθεί κανείς με την Ιστορία και να ενσωματωθεί σε αυτήν, αλλά συνιστά ταυτοχρόνως και μια πολύ μεγάλη δοκιμασία. Γιατί όταν διασταυρώνεσαι με την Ιστορία πρέπει να μπορείς να αντέξεις σε αυτή την ευκαιρία, η οποία μπορεί να είναι μοναδική στη ζωή σου.

Ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο κ. Χρήστος Σαρτζετάκης, σε πολύ νεαρή ηλικία ως πρωτοδίκης, ανακριτής του Γ’ ανακριτικού τμήματος του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, διασταυρώθηκε με την Ιστορία στις 22 Μαΐου 1963, τη μέρα της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη. Όταν η Ιστορία απορρόφησε τον Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά ταυτοχρόνως με ένα πολύ ενδιαφέροντα τρόπο ανέδειξε τη φυσιογνωμία του Χρήστου Σαρτζετάκη, ο οποίος μας τιμά σήμερα και με την έκδοση του βιβλίου που μας παραδίδει και με την παρουσία του εδώ στην παλαιά αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που είναι η alma mater όλων μας, και η δική του γιατί είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Η διασταύρωση με την Ιστορία είναι σαν την κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Όταν ανακινείται η κολυμβήθρα της Ιστορίας πρέπει να μπορείς να βουτήξεις προκειμένου να ενσωματωθείς σε αυτή. Και αυτό το έκανε ο νεαρός τότε ανακριτής. Όλοι, νομίζω, έχουν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα που ο Κώστας Γαβράς βασισμένος στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού παρουσίασε: την εικόνα του ανακριτή ως ιδεότυπου ενός ευσυνείδητου και θαρραλέου δικαστή. Αυτό ως δοκιμασία διήρκησε στην πραγματικότητα  ενάμιση χρόνο, 19 μήνες. Έως την έκδοση του βουλεύματος του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης στις 21.12.1964.

Περισσότερα...

Αθήνα, 17 Ιανουαρίου 2017

Παρέμβαση Ευ. Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών «Διαδίκτυο και Δημοκρατία. Fake news & Post truth πολιτική» που πραγματοποιήθηκε στις 17.1, με ομιλητές τους Πέτρο Τατσόπουλο, Γιάννη Κουτσομύτη, Δημήτρη Κουκιάδη, Κωνσταντίνο Κορίκη, και συντονιστή την Μαρία Τσάκου. 

Αυτό το οποίο μας απασχολεί ως ειδικό φαινόμενο είναι το διαδίκτυο ως πλατφόρμα που προσφέρει την ευκολία να εμφανίζεσαι σε έναν διπλό ρόλο, στο ρόλο και του πομπού και του δέκτη, να εμφανίζεσαι ταυτόχρονα ως αναγνώστης ή ως ακροατής ή ως χρήστης ειδήσεων, αλλά με εντυπωσιακή ευκολία να εμφανίζεσαι ως παραγωγός ειδήσεων, ως δημοσιογράφος, ως σχολιαστής, ως εκδότης.

Άρα έχεις έναν διπλό ρόλο και ταυτόχρονα αυτό τον ρόλο τον ασκείς με πολύ μεγάλη ευκολία και με ελάχιστο κόστος. Έχεις την εντύπωση, ως αποδέκτης των ειδήσεων, ότι εισπράττεις ειδήσεις οι οποίες δεν είναι της δημόσιας σφαίρας, αλλά της ιδιωτικής σφαίρας, γιατί επικοινωνείς με τους φίλους σου, δέχεσαι εξατομικευμένα μηνύματα. Έχεις συνεπώς  πάντα μια αμφιβολία αν στον χώρο του διαδικτύου αυτό που συμβαίνει είναι μια επικοινωνία μαζική ή μια επικοινωνία ιδιωτική. Και αυτό τελικά καθιστά το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έναν πολλαπλασίως  αποτελεσματικότερο αγωγό για να περνούν fake news ή για να δημιουργείται αυτή η πρόσληψη της μετα-αλήθειας (post – truth), η οποία μπορεί να επηρεάζεται από προκαταλήψεις, από μεταφυσικά φαινόμενα, από την πίστη, από την πεποίθηση. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αντιστροφή του πραγματικού και του επινοημένου. Θυμίζει αυτό που έχει πει η επιστημολογία παλαιόθεν, ότι από ένα σημείο και μετά η γνώση παύει να  κινείται  από το réel στο rationnel και κινείται  από το rationnel στο réel.

Περισσότερα...