Αθήνα, 3 Απριλίου 2017
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Δημήτρη Τσιόδρα, «Ευρωπατριωτισμός ή Εθνοκεντρισμοί, Οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί, οι εξωτερικές απειλές και τα όρια της συνεργασίας στην ΕΕ», εκδ. ΜΙΝΩΑΣ
Ο Δημήτρης Τσιόδρας με το νέο του βιβλίο κάνει μία συστηματική και γλαφυρή καταγραφή των βαθύτερων λόγων, δηλαδή στην πραγματικότητα των πολιτικών συσχετισμών, που οδήγησαν σε όλα τα μεγάλα βήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Από την αρχή, από την ίδρυση της ΕΚΑΧ, κάτω από το βάρος της μνήμης όχι μόνο του Δευτέρου αλλά και του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι το τελευταίο μεγάλο θεσμικό βήμα που είναι η συγκρότηση της Οικονομικής και Νομισματική Ένωσης, για την ακρίβεια της Ζώνης του Ευρώ, που είναι η απάντηση στην ενοποίηση της Γερμανίας, μια απάντηση οικονομική και πολιτική ταυτόχρονα που την επεδίωξε με πάρα πολύ μεγάλη πίεση ο Φρανσουά Μιτεράν.
Βέβαια το θέμα του, όπως το προσδιορίζει, ευρωπατριωτισμός ή ευρωκεντρισμοί, είναι εξαιρετικά φιλόδοξο γιατί θέτει επί τάπητος το μεγαλύτερο και διαρκέστερο πρόβλημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η σύγκρουση μεταξύ ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και εθνικής κυριαρχίας είναι ένα γενετικό πρόβλημα του ευρωπαϊκού φαινομένου. Και ως τέτοιο εξελίσσεται για παραπάνω από 60 χρόνια, μόνον που τα μεγάλα διαστήματα είναι φυσιολογικά και ήρεμα. Ως εκ τούτου δεν δημιουργούν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, αλλά και ως εκ τούτου το ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχει συγκροτηθεί για να λειτουργεί υπό φυσιολογικές συνθήκες θερμοκρασίας και πιέσεως.
Θεσσαλονίκη, 1 Απριλίου 2017
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βλαστάρη, «Λεξικό χωρίς γραβάτα», στη Θεσσαλονίκη
Στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βλαστάρη στην Αθήνα, πριν από περίπου έναν μήνα, στην παρέμβασή μου είπα δύο πράγματα: πρώτον, ότι λείπει ένα θεμελιώδες λήμμα από το βιβλίο αυτό, που είναι ένα λεξικό, ένα λήμμα το οποίο είναι σκληρό μεν αλλά ακριβές, λείπει η λέξη «εκτσογλανισμός». Διατύπωσα το όρο αυτό αρκετούς μήνες πριν την άνοδο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ στην εξουσία, το 2014, όταν προσπαθούσα να εξηγήσω την προσπάθεια που κάναμε να ολοκληρώσουμε μια επώδυνη διαδικασία εξόδου σταδιακής από το Μνημόνιο και μετάβασης σε ένα άλλο καθεστώς. Τότε, το λέγαμε προληπτική πιστωτική γραμμή, σύμφωνα με την ορολογία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, που θα μας επέτρεπε το 2015, το 2016, να έχουμε επιστρέψει σε έναν θετικό ρυθμό ανάπτυξης, να έχουμε μια διασφαλισμένη επάνοδο στις αγορές και γενικώς να βλέπουμε σιγά σιγά τη χώρα να επανακάμπτει στην ευρωπαϊκή κανονικότητα ενός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Δεν αναφέρομαι στις συμπεριφορές και στα ηθικά χαρακτηριστικά προσώπων συγκεκριμένων. Αλλά, σε μια ατμόσφαιρα που κυριαρχεί, δυστυχώς, στο δημόσιο λόγο και στο δημόσιο βίο.
Αθήνα 27 Μαρτίου 2017
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση «60 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης: Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση ξανά σε δοκιμασία»
Η προοπτική της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και η θέση της Ελλάδας
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την παρουσία σας. Σας ευχαριστώ για την αντοχή σας, ιδίως εκείνους που ήρθαν να παρακολουθήσουν και το πρώτο τραπέζι από τα δύο της σημερινής εσπερίδας. Θέλω να ευχαριστήσω κι εγώ εκ μέρους του Κύκλου τους δώδεκα υπόλοιπους εισηγητές και τους δύο συντονιστές που με τόση προθυμία μετέχουν στη σημερινή συνάντηση και μας δίνουν την ευκαιρία να ακούσουμε σημαντικές και πρωτότυπες απόψεις γύρω από θέματα τα οποία είναι κλασσικά και τετριμμένα, αλλά συνδέονται με τη ζωή μας, με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Θα προσπαθήσω να εστιάσω στη θέση της Ελλάδας μέσα στους ρευστούς ευρωπαϊκούς συσχετισμούς, άρα πρέπει να ξεκινήσω από τους δεύτερους. Όταν κανείς επιχειρεί να αξιολογήσει μία μεγάλη ιστορική περίοδο, μεγάλη και πυκνή όπως είναι η περίοδος των τελευταίων 60 ετών από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, από τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, βρίσκεται αντιμέτωπος με πολύ δύσκολα και σκληρά ερωτήματα, φιλοσοφίας της ιστορίας και φιλοσοφίας της δημοκρατίας, γιατί το συνολικό ιστορικό αποτέλεσμα είναι κάτι που κανείς δεν θέλησε εξαρχής έτσι ακριβώς όπως τελικά καταγράφεται και γιατί αυτό είναι προϊόν δύσκολων, κατά περίπτωση και κατά εποχή, πολιτικών αποφάσεων που έπρεπε να ληφθούν δημοκρατικά στον κύκλο των κρατών - μελών που συνεχώς διευρυνόταν. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα της φιλοσοφίας της Ιστορίας. Η Ιστορία αξιολογείται εν τέλει εκ του αποτελέσματος, ενώ η δημοκρατία είναι συγκυριακή. Ο πολίτης που καλείται να αποφασίσει δημοκρατικά δεν έχει υπόψη του συνήθως τα ιστορικά συμφραζόμενα και δεν μπορεί να αξιολογήσει εκ των προτέρων και μακροπροθέσμως τις επιπτώσεις των επιλογών του.
Θεσσαλονίκη, 17 Μαρτίου 2017
Ευάγγελος Βενιζέλος
Ολιστικός ή σχετικιστικός φιλελευθερισμός; *
O Αριστείδης Χατζής, φοιτητής μας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ξεχώριζε από εκείνη την εποχή και ως ένας από τους δασκάλους του νιώθω υπερήφανος για την εξέλιξή του την ακαδημαϊκή, αλλά και την πολιτική και την κοινωνική, γιατί ο Χατζής δεν είναι μόνον μια ακαδημαϊκή προσωπικότητα, αλλά και ένας ενεργός διανοούμενος. Έχει αποστολική διάθεση, η οποία συνδέεται με το γεγονός ότι εκφράζει ένα καθαρό και συγκεκριμένο ιδεολογικό στίγμα.
Το βιβλίο είναι, όπως δηλώνει, μια εισαγωγή. Δεν υπάρχει πιο δύσκολο και πιο επικίνδυνο είδος από τις εισαγωγές και τα διδακτικά εγχειρίδια. Γιατί πρέπει να κάνεις επιλογές μέσα από μία αχανή ύλη. Πρέπει να ορίσεις έννοιες που θεωρείς αυτονόητες, τις χρησιμοποιείς στον καθημερινό σου λόγο, αλλά όταν σου υποβάλλονται απλές, «αφελείς» ερωτήσεις, βλέπεις ότι χρειάζεται ένας αναστοχασμός γύρω από τις θεμελιώδεις έννοιες.
Αθήνα, 12 Μαρτίου 2017
Ευάγγελος Βενιζέλος
Το Brexit ως σημείο εκκίνησης της συζήτησης για το μέλλον της Ευρώπης 60 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Ρώμης *
Το Brexit μας έδειξε ότι τίποτα δεν είναι ευθύγραμμο και δεδομένο στην Ιστορία. Τίποτα δεν είναι οριστικό. Στην Ευρώπη κυριαρχεί μια καντιανή αντίληψη. Οι ίδιες οι ιστορικές συνθήκες που δημιούργησαν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακος και Χάλυβος στην αρχή, την ΕΟΚ στη συνέχεια, ήταν βαθύτατα επηρεασμένες από μια ιστορική εμπειρία, την εμπειρία το Β’ ΠΠ, αλλά και την μνήμη του Α’ ΠΠ, του Μεγάλου Πολέμου. Όλοι είχαν την πεποίθηση ότι διαμορφώνονται συνθήκες «αιώνιας ειρήνης» στην ευρωπαϊκή ήπειρο, και πάντως αυτή η εντύπωση εμπεδώθηκε, δεκαετίες αργότερα, το 1989-90, με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Η οικονομική κρίση που άρχισε να γίνεται προφανής το 2008 και το Brexit ως θεσμική εξέλιξη, μας έδειξαν ότι πρέπει πάντα να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί ως προς το πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις συγκυρίας και Ιστορίας στην Ευρώπη, αλλά και σε όλες τις ανθρώπινες εξελίξεις.
Η Δημοκρατία είναι συγκυριακή. Δεν υπάρχει Δημοκρατία του μακρού ιστορικού χρόνου. Η Δημοκρατία είναι πάντα ένα φαινόμενο που εξελίσσεται στον βραχύ ιστορικό χρόνο. Υπάρχει λοιπόν μια αντίφαση. Οι δημοκρατικές αποφάσεις και κυρίως οι δημοψηφισματικές λαμβάνονται συγκυριακά, και αξιολογούνται ιστορικά. Αυτή είναι μια αξεπέραστη αντίφαση.
Δελφοί, 3 Μαρτίου 2017
Συζήτηση Ευάγγελου Βενιζέλου με τον Γιάννη Πολίτη
στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών
Γ. Πολίτης: Ο δάσκαλος μου ο Λέων Καραπαναγιώτης μου έλεγε πάντα στον πρόλογο να λέω μια ανθρώπινη ιστορία ώστε να αποτυπώνεται αυτό που θέλω να πω καλύτερα στη μνήμης των πολιτών. Ένας λοιπόν Υφυπουργός δεν ήταν πολιτικός φίλος του Βαγγέλη Βενιζέλου –δεν ξέρω αν έγινε και ποτέ– ήταν Υφυπουργός της συγκυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου. Οπότε, την πρώτη φορά που είδα τον Αντιπρόεδρο στο Υπουργικό Συμβούλιο, κατάλαβα τι σημαίνει ειδικό πολιτικό βάρος. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος έχει μεγάλο ειδικό πολιτικό βάρος και σε αυτό συμφωνούν και οι φίλοι και οι αντίπαλοί του, παίρνουν πάντα τοις μετρητοίς αυτό που λέει και ένα στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας συμπληρώνει «Κάθε φορά που ακούω τον Βενιζέλο, κάνω ένα διδακτορικό». Απολαύστε, λοιπόν, τη συζήτηση που θα ακολουθήσει. Κύριε Πρόεδρε ελάτε στο βήμα παρακαλώ.
Κύριε Πρόεδρε, έχετε μία συσσωρευμένη εμπειρία, ιδιαίτερα στα χρόνια της μεγάλης κρίσης, ήσασταν στα πιο κρίσιμα πόστα, τις πιο δύσκολες στιγμές. Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης δύο φορές, Υπουργός Άμυνας, αλλά η πιο δύσκολη και τρομακτική περίοδος φαντάζομαι για έναν Έλληνα πολιτικό, είναι όταν ως Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός των Οικονομικών διαχειριστήκατε τη χώρα στο χείλος του γκρεμού. Την εμπειρία σας λοιπόν επικαλούμαι τώρα, για να ρωτήσω, με πολύ απλό τρόπο, η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σήμερα, ποια είναι ακριβώς; Γιατί ακούμε αντιφατικές απόψεις από κυβέρνηση-αντιπολίτευση, συχνά μπερδευόμαστε, άλλοι μας λένε απογειώνεται η οικονομία, άλλοι καταστρέφεται, ποια είναι η πραγματική της εικόνα σήμερα;
Αθήνα, 1 Μαρτίου 2017
Παρέμβαση Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βλαστάρη «Λεξικό χωρίς γραβάτα» (εκδ Αρμός)*
«Το οργανωμένο ψέμα της μιάμισης στροφής»
Το Λεξικό χωρίς γραβάτα, για το οποίο θέλω να συγχαρώ τον Γιάννη Βλαστάρη και τις εκδόσεις Αρμός, είναι το λεξικό ενός ολιστικού κυβερνητικού λόγου. Υπάρχει όμως και το λεξικό της αντίστασης, των δύο τελευταίων ετών. Πρέπει λοιπόν να κυκλοφορήσει όσο γίνεται συντομότερα ένα δεύτερο τομίδιο με τα γλωσσικά αντίδοτα επί των οποίων οικοδομήθηκε η προσπάθεια να φέρουμε σε επαφή την κοινή γνώμη με την αλήθεια, δηλαδή με αυταπόδεικτα γεγονότα και καταστάσεις που βιώνουμε. Και θεωρώ ότι η καθοριστική λέξη που θα έπρεπε να είναι στα λήμματα ή να προαναγγέλεται για τον επόμενο τόμο, είναι η λέξη εκτσογλανισμός.
Τη λέξη αυτή την έχω πει το 2014, νομίζω, πριν την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, του ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, στην εξουσία και αποδίδει ένα συνολικό φαινόμενο αλλά και μια προδιάθεση, μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Αυτή η ατμόσφαιρα δεν είναι ηθική ή απλώς επικοινωνιακή ή αισθητική. Είναι βαθύτατα πολιτική. Συνδέεται με επιλογές ζωής ή θανάτου για τη χώρα, για τις οικογένειές μας, για τον καθένα από εμάς.
Αθήνα, 18 Φεβρουαρίου 2017
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου ιδεών «Εθνικολαϊκιστές Vs. Υπνοβάτες. Η Ευρώπη και η Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη του λαϊκισμού»
Η ανάγκη για ένα νέο ορθολογικό μέτωπο έναντι του εθνικολαϊκισμού*
Αγαπητές φίλες και φίλοι, σας ευχαριστώ θερμά για την ανταπόκρισή σας στην πρόκληση του Κύκλου και για την υπομονή σας.
Ευχαριστώ θερμά τον Ηλία Κανέλλη που συντονίζει, τους εισηγητές, τον Ανδρέα Πανταζόπουλο, τον Ιάσωνα Πιπίνη και τον Πέτρο Παπασαραντόπουλο και βεβαίως τον Βασίλη Παπαβασιλείου που νομίζω ότι συνόψισε με εξαιρετικό τρόπο και αφηγηματικά και αναπαραστατικά το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, πού είναι ένα πρόβλημα ελληνικής και ευρωπαϊκής αυτογνωσία. Ένα πρόβλημα σχέσης με την Ιστορία, σχέσης όχι με το παρελθόν αλλά σχέσης με το μέλλον. Αυτό που συζητάμε είναι το πιο επείγον, το πιο επίκαιρο και το πιο πιεστικό πρόβλημα που έχουμε και στην Ελλάδα, στον μικρό μας τόπο, στο αλωνάκι, αλλά και στην Ευρώπη.
Εθνικολαϊκισμός και παράλληλα φαινόμενα
Ήταν πολύ φιλόδοξος ο τίτλος της εκδήλωσης. Θέλαμε να τοποθετήσουμε το εθνικολαϊκιστικό φαινόμενο και την αντίδραση σε αυτό μέσα στο παγκόσμιο χάρτη. Νομίζω ότι καταφέραμε να εστιάσουμε στην Ευρώπη και στη Λατινική Αμερική, λίγο ή πολύ σε όλο τον δυτικό κόσμο. Υπάρχουν φυσικά και ανάλογα συγκρίσιμα φαινόμενα, όπως ο φονταμενταλισμός, οι νέες μορφές τρομοκρατίας στον ισλαμικό κόσμο, στον αραβικό κόσμο. Φαινόμενα που έχουν σχέση με τον αυταρχισμό και με την λεγόμενη «αυταρχική δημοκρατία», ένας όρος που διάβασα πρόσφατα σε μια μελέτη του φίλου και συναδέλφου Νίκου Αλιβιζάτου. Υπάρχουν πράγματι και παράλληλα φαινόμενα το οποία αντιμετωπίζουμε, καταρχάς το θεμελιώδες φαινόμενο είναι η άνοδος της ακροδεξιάς και η αμφισβήτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Γιαυτό θα ήθελα να μου επιτρέψετε μετά από αυτές τις εμπεριστατωμένες εισηγήσεις που ακούσαμε, να επιχειρήσω μια σύνθεση για το εθνικολαϊκιστικό φαινόμενο πριν πάω στους υπνοβάτες, με τους οποίους πρέπει να ασχοληθούμε κάπως πιο συστηματικά.
Ιωάννινα, 5 Φεβρουαρίου 2017
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών «Η θέση της Ελλάδας σε μια Ευρώπη που αμφισβητείται» που πραγματοποιήθηκε στα Γιάννενα στον Πολυχώρο Δημήτρης Χατζής, με ομιλητές τους Δ. Κούρκουλα, Σπ. Βλέτσα, Δ. Παπαγεωργίουκαι συντονιστή τον Γ. Παπαχρήστο
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την παρουσία σας. Ευχαριστώ τον Δήμαρχο, τους συναδέλφους μου στη Βουλή, νυν και πρώην, την καθεμιά και τον καθένα από εσάς. Ευχαριστώ τον Δημήτρη Παπαγεωργίου για τον πρόλογό του και όλη την ομάδα των φίλων μας των Ιωαννίνων για την προετοιμασία της εκδήλωσης, για την θερμή υποδοχή και για την διάθεση που έχει να αναλάβει να οργανώσει τον Κύκλο Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση και στην Ήπειρο, με πρώτη πόλη αναφοράς τα Ιωάννινα αλλά φυσικά και τους υπόλοιπους νομούς.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ γιατί πολλοί από εσάς κουράζεστε σωματικά μένοντας όρθιοι. Η αίθουσα πράγματι, όπως είπε ο Γιώργος Παπαχρήστος, αποδείχθηκε μικρή, αλλά μας γοήτευσε η ιδέα να κάνουμε αυτή την πρώτη εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών στα Γιάννενα στην αίθουσα που φέρει το όνομα του Δημήτρη Χατζή. Θέλω να ευχαριστήσω θερμά και τον Δημήτρη Κούρκουλα και τον Σπύρο Βλέτσα γιατί έθεσαν τα ζητήματα με πολύ γλαφυρό και αντικειμενικό θα έλεγα τρόπο, περιγράφοντας τόσο το Ευρωπαϊκό πρόβλημα, αυτό το έκανε κυρίως ο Δημήτρης Κούρκουλας, όσο και το Ελληνικό πρόβλημα, αυτό το έκανε κυρίως ο Σπύρος Βλέτσας, εστιάζοντας εκεί που είχε εστιάσει ο Max Weber, όταν ανέλυε τους βαθύτερους λόγους για τους οποίους ανεδύθη ο Καπιταλισμός στη Βόρεια Ευρώπη που ήταν στην πραγματικότητα λόγοι νοοτροπιακοί, θεολογικοί. Γιατί η πολιτική θεολογία κυριαρχεί και στην ελληνική αντίληψη για την πολιτική και την ιστορία.
Θεσσαλονίκη, 20 Ιανουαρίου 2017
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην παρουσίαση του δίτομου έργου «Επιτελών το καθήκον μου» του τέως Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Χρήστου Α. Σαρτζετάκη*
Η διασταύρωση ενός ανθρώπου με την Ιστορία, προϋποθέτει τύχη, γιατί δεν είναι ούτε εύκολο ούτε συχνό να διασταυρωθεί κανείς με την Ιστορία και να ενσωματωθεί σε αυτήν, αλλά συνιστά ταυτοχρόνως και μια πολύ μεγάλη δοκιμασία. Γιατί όταν διασταυρώνεσαι με την Ιστορία πρέπει να μπορείς να αντέξεις σε αυτή την ευκαιρία, η οποία μπορεί να είναι μοναδική στη ζωή σου.
Ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο κ. Χρήστος Σαρτζετάκης, σε πολύ νεαρή ηλικία ως πρωτοδίκης, ανακριτής του Γ’ ανακριτικού τμήματος του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, διασταυρώθηκε με την Ιστορία στις 22 Μαΐου 1963, τη μέρα της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη. Όταν η Ιστορία απορρόφησε τον Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά ταυτοχρόνως με ένα πολύ ενδιαφέροντα τρόπο ανέδειξε τη φυσιογνωμία του Χρήστου Σαρτζετάκη, ο οποίος μας τιμά σήμερα και με την έκδοση του βιβλίου που μας παραδίδει και με την παρουσία του εδώ στην παλαιά αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που είναι η alma mater όλων μας, και η δική του γιατί είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η διασταύρωση με την Ιστορία είναι σαν την κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Όταν ανακινείται η κολυμβήθρα της Ιστορίας πρέπει να μπορείς να βουτήξεις προκειμένου να ενσωματωθείς σε αυτή. Και αυτό το έκανε ο νεαρός τότε ανακριτής. Όλοι, νομίζω, έχουν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα που ο Κώστας Γαβράς βασισμένος στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού παρουσίασε: την εικόνα του ανακριτή ως ιδεότυπου ενός ευσυνείδητου και θαρραλέου δικαστή. Αυτό ως δοκιμασία διήρκησε στην πραγματικότητα ενάμιση χρόνο, 19 μήνες. Έως την έκδοση του βουλεύματος του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης στις 21.12.1964.