20 Μαρτίου 2007

 

Ο Κ. Καραμανλής και η «άλλη πλευρά»

Το ανώτερο στάδιο της πολιτικής είναι η ιστορία. Μεσολαβεί όμως ο κρίσιμος παράγοντας του χρόνου. Όταν η πολιτική ασκείται με την αίσθηση του μακρού χρόνου, εφάπτεται με την ιστορία και συχνά την γράφει. Αντιθέτως όταν η πολιτική μένει καθηλωμένη στον ορίζοντα της συγκυρίας, βλέπει πολύ συχνά την ιστορία να γράφεται ερήμην της.

Αυτή είναι μία διάκριση που εύκολα γίνεται εκ των υστέρων, αλλά δύσκολα εφαρμόζεται μέσα στη δίνη των γεγονότων και των καθημερινών κρίσεων, μικρών και μεγάλων, που καλείται να διαχειριστεί η πολιτική. Γι΄ αυτό η προσοχή του πολιτικού πρέπει να είναι διαρκώς τεταμένη με νοερό συνομιλητή την ιστορία αλλά και με πλήρη αίσθηση ότι ο, τιδήποτε κάνει  υπόκειται στο δημοκρατικό έλεγχο των πολιτών χάριν των οποίων υπάρχει.

Αυτός είναι ένας πρόλογος που κατά τη γνώμη μου αρμόζει σε όλους τους πολιτικούς ηγέτες μεγάλης κλίμακας. Από τον Ιωάννη Καποδίστρια έως τον Χαρίλαο Τρικούπη και τον Ελευθέριο Βενιζέλο και από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή έως τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε το πλεονέκτημα της μακράς πολιτικής διαδρομής. Της επώδυνης, αλλά και ευεργετικής περιόδου περισυλλογής στο Παρίσι. Της μεγάλης επιστροφής του 1974. Είχε το πλεονέκτημα να διαμορφώσει και στη συνέχεια να μελετήσει την πρώτη φάση της διαδρομής του, προετοιμάζοντας ψυχολογικά και διανοητικά τη δεύτερη.

Ο σταυρός του πολιτικού και ιστορικού μαρτυρίου κάθε πολιτικού ηγέτη είναι η προσπάθειά του να εκφράσει, αλλά και να υπερβεί την παράταξή του. Να αποκτήσει αποδοχή και νομιμοποίηση ευρύτερη της μέγιστης εκλογικής και πολιτικής του απήχησης. Να εγγραφεί στη συλλογική εθνική μνήμη. Και αυτό αναμφίβολα το επεδίωξε και το πέτυχε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Δεν θα αναφερθώ στις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60. Η μελέτη τους είναι ένα ανοιχτό πεδίο έρευνας για την επιστήμη και αυτοσυνειδησίας για την κοινωνία μας, κυρίως για τις νεώτερες γενιές. Η προσέγγισή μας πρέπει να είναι πολυπρισματική, διεισδυτική και εντέλει δίκαιη. Για να επιτευχθεί όμως αυτό πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί στις κρίσεις μας. Να μην τις διατυπώνουμε με οριστικό και απόλυτο τρόπο. Είμαι άλλωστε κατά της ιδεολογικής και πολιτικής χρήσης της ιστορίας. Όπως είπε ο Διονύσιος Σολωμός «εθνικό είναι το αληθές».

Η περίοδος της μεταπολίτευσης είναι από την άλλη πλευρά νωπή και εν εξελίξει παρότι κατά καιρούς διάφοροι έχουν διακηρύξει το τέλος της. Οι σχετικές αξιολογήσεις συνδέονται συνεπώς με την τρέχουσα πολιτική.

Για έναν πολιτικό ηγέτη, όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που κυριάρχησε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε όλες αυτές τις περιόδους σημασία έχει η αξιολόγηση της «άλλης πλευράς». Αυτής που δεν ήταν ο ηγέτης, αλλά συχνά ο αντίπαλος. Από την αξιολόγηση αυτή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό το επίπεδο του πολιτικού μας πολιτισμού που όλοι έχουμε υποχρέωση να διαφυλάττουμε.

Λέω λοιπόν ευθαρσώς στο όνομα αυτής της «άλλης πλευράς» ότι η επιτυχία της μετάβασης από το δικτατορικό καθεστώς στο δημοκρατικό πολίτευμα, η οριστική επίλυση του πολιτειακού ζητήματος και η ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα ιστορικό τρίπτυχο, ένα ισχυρό εθνικό κεκτημένο στη διαμόρφωση του οποίου ο ρόλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή υπήρξε καταλυτικός.

Η δε μετάβαση από την πρώτη στη δεύτερη προεδρική του θητεία συμβολίζει την πορεία ωρίμανσης των δημοκρατικών και κοινοβουλευτικών μας θεσμών. Ωρίμανση που δεν ήταν ούτε ανώδυνη ούτε εύκολη, υπήρξε όμως  επιτυχής μέσα από την συμβολή όλων των πολιτικών δυνάμεων, οι αντιθέσεις των οποίων εγκιβωτίζονται τελικά στο ισχύον Σύνταγμα της χώρας και την ευρύτατη αποδοχή του ως κοινού πλαισίου αναφοράς ιδίως από το 2001 και μετά.  Αποδείχθηκε ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν είχε ανάγκη από τυπικές αρμοδιότητες προκειμένου να εκφράσει ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας την ενότητα του Έθνους, γιατί διέθετε την ηθική και πολιτική αρμοδιότητα του κύρους του.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν αρνήθηκε ποτέ την ιδεολογική και πολιτική του ταυτότητα. Δεν υποδύθηκε ρόλους που δεν του ανήκαν. Δεν αναλώθηκε σε μια επίπλαστη πολυσυλλεκτική ρητορεία. Συγκρότησε με προσοχή και αυστηρότητα την δημόσια εικόνα του θυσιάζοντας σε αυτήν κάθε ιδιωτική διάσταση. Δεν ενέδωσε σε μια επικοινωνιακή χρήση της πολιτικής. Δεν υποτίμησε τους αντιπάλους του. Αντιθέτως τους αναγνώρισε και τους σεβάστηκε.

Το πιο κρίσιμο ίσως στοιχείο της πολιτικής του ιδιοσυστασίας ήταν ο πολιτικός του βολονταρισμός. Η έντονη αίσθηση της ανάγκης για αυτονομία της πολιτικής σε εθνικό, αλλά και διεθνές επίπεδο. Η αίσθηση της αξιοπρέπειας που αναδεικνύεται και στις ημέρες μας ως η σημαντικότερη αρετή του πολιτικού και ως το ισχυρότερο συγκριτικό πλεονέκτημα μιας κοινωνίας και ενός έθνους.  

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ευτύχησε  – όπως το ήθελε – να έχει πιστούς θεματοφύλακες της υστεροφημίας του. Η ιστορική όμως μνήμη του Κωνσταντίνου Καραμανλή καταλαγιάζει και συγκροτείται μέσα στη συνείδηση του Έθνους που ξέρει να υπερβαίνει τα επιμέρους και να συνθέτει τον καμβά της ιστορικής συνέχειας του τόπου, της κοινής μας αγωνίας και ελπίδας που είναι και η βαθύτερη ουσία της πατριδογνωσίας μας.

 

---

*Την εκδήλωση για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή διοργάνωσε το Ίδρυμα «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής»

 

• Προηγούμενο
• Επόμενο