Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2019

Παρεμβάσεις Ευ. Βενιζέλου στην ημερίδα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας «Τεχνολογία για τη Διαφάνεια» στο πρώτο στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Πώς οι νέες τεχνολογίες μπορούν να ενισχύσουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία»

Νίκος Φιλιππίδης: θα θέλαμε την πρώτη εισαγωγική τοποθέτηση του κ. Βενιζέλου. Βρήκα μια ομιλία σας, του 2010. Μιλούσατε σε εκδήλωση της Διαφάνειας και είχατε πει ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι μόνο δημοσιονομικό και αναπτυξιακό, είναι εθνικής ανομίας. Είχατε αναφέρει αυτή τη φράση ως ίσως το βασικότερο πρόβλημα της χώρας. Θα ήθελα να ακούσω την άποψη σας αν ισχύει και τώρα και πως βλέπετε ότι μπορεί να λυθεί το πρόβλημα αυτό μέσω της χρήσης των τεχνολογικών εξελίξεων

Ευ. Βενιζέλος: Να ευχαριστήσω και εγώ την Εθνική Αρχή Διαφάνειας και τον Διοικητής της, τον κ. Μπίνη. Κοιτάξτε, κ. Φιλιππίδη, υπάρχουν ιστορικές εξηγήσεις. Η Ελλάδα αποκτά κρατική συγκρότηση και εθνική ταυτότητα με μία πολύ αντιφατική διαδικασία.

Διεκδικούμε και αποκτούμε κράτος πάρα πολύ πρώιμα, είμαστε το πρώτο ανεξάρτητο εθνικό κράτος στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, προκύπτουμε μέσα από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το κράτος είναι ό,τι ζωτικότερο υπάρχει για την υπόσταση της κοινωνίας και του έθνους, γιατί προηγείται όλων αυτών στην πραγματικότητα. Αλλά η κοινωνία, η οποία προϋπάρχει σε αρχαϊκή μορφή και στη συνέχεια αποκτά μία πιο συγκροτημένη φυσιογνωμία, έχει πάντα μία «αντιστασιακή» διάθεση απέναντι στο κράτος, διεκδικεί τα πάντα από το κράτος, θέλει το κράτος να είναι αυτό που διασφαλίζει τη νομιμότητα, την αποτελεσματικότητα, τη συμμετοχή των πάντων, αλλά από την άλλη μεριά ανθίσταται.

Αυτό πολλές φορές δημιουργεί την εικόνα της ανομίας, δεν μπορούν να επιβληθούν οι συμφωνημένοι κανόνες, οι πολιτειακοί νόμοι, ακόμη και οι ιδιωτικές συμφωνίες, υπάρχει αυτή η παραβατικότητα η οποία είναι ενδιάθετη. Αυτό είναι ένα πρόβλημα, το οποίο δεν το έχουμε ξεπεράσει και θέλει μεγάλη προσπάθεια να το ξεπεράσουμε, και η κρίση, η περίοδος των τελευταίων δέκα ετών, έχει δημιουργήσει νέου τύπου αντιδράσεις και νέου τύπου αντιστάσεις. Υπάρχει μία δυσπιστία και για αυτό επαναλαμβάνουμε συζητήσεις οι οποίες μοιάζουν να είναι ρητορικές και κοινότοπες, διότι αυτά τα περί διαφάνειας και διαφθοράς τα λέμε δεκαετίες τώρα, και τους δείκτες και τους στόχους και την ανάγκη να επιταχυνθούν τα μέτρα και να κινητοποιηθεί η δημόσια διοίκηση. Γιατί δεν πετυχαίνουμε το στόχο μας και πάντα νιώθουμε ότι έχουμε ένα κενό; Υπάρχει ένα βαθύτερο πρόβλημα. Πρέπει να υπάρχει μία εξήγηση η οποία αφορά τη νοοτροπία, όχι μόνον τους θεσμούς, τους μηχανισμούς, τις διαδικασίες. Άρα, κάτι συμβαίνει.

Τώρα, δεν μπορούμε να θεοποιούμε τις νέες τεχνολογίες. Οι νέες τεχνολογίες, με τα big data , τα open data , το blockchain -όπως κάθε τεχνολογική εξέλιξη, αυτό δεν συμβαίνει μόνο με την 4η Βιομηχανική Επανάσταση, συμβαίνει με κάθε τεχνολογική τομή, εκτελωνίζονται αρκετά γρήγορα στην Ελλάδα, γιατί έχουμε μία αφομοιωτική ικανότητα και μία ικανότητα να κινούμαστε στο διεθνή ορίζοντα. Κάθε τεχνολογία είναι όμως εν τοις πράγμασι ουδέτερη, δηλαδή η νέα τεχνολογία μπορεί να είναι τεχνολογία της διαφάνειας, μπορεί να είναι και τεχνολογία της νέας εγκληματικότητας, της νέας οικονομικής εγκληματικότητας. Χρησιμοποιείται και προς τη μία και προς την άλλη κατεύθυνση. Άρα, πρέπει, ταυτόχρονα, να δημιουργούμε και αντισώματα και αντίδοτα, διότι, στην πραγματικότητα, το οικονομικό έγκλημα και το τεχνολογικό έγκλημα κινείται με μεγαλύτερη ταχύτητα, ευελιξία και αποτελεσματικότητα από τις νόμιμες κρατικές διαδικασίες. Άλλωστε, οι μεγάλες τεχνολογικές εξελίξεις παγκοσμίως δεν ελέγχονται από τα κράτη, ούτε από τους διεθνείς οργανισμούς, ούτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ελέγχονται από ιδιωτικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες, οι οποίες είναι νομικώς ανεξέλεγκτες. Εδώ είμαστε όλοι δέσμιοι του τι θα κάνει η Google, τι θα κάνει το Facebook ως πλατφόρμα. Οι κανόνες τους ισχύουν έναντι των κρατικών κανόνων και έναντι των διεθνών συμφωνιών. Υπάρχει ένα Ιδιωτικό Δίκαιο το οποίο είναι διεθνές και το οποίο είναι και αδιαφανές.

Εδώ το έχουμε υποστεί αυτό, το ξέρει ο κ. Στουρνάρας πάρα πολύ καλά, στα ζητήματα της χρηματοοικονομικής διαχείρισης και των διαφόρων προϊόντων. Οι ιδιωτικές πλατφόρμες είναι αυτές οι οποίες ρυθμίζουν θέματα όπως είναι τα παράγωγα, όπως είναι ακόμη και το φαινόμενο του default. Αν αυτό επέρχεται θα μας το πει μία πλατφόρμα όπως είναι η ISDA, η οποία είναι μία ένωση τραπεζών και ασφαλιστικών εταιριών, δεν είναι κάποιο κρατικό δίκαιο ή κάποια διεθνής σύμβαση. Πολύ περισσότερο το εάν θα είσαι μέσα στο Facebook ή εάν θα αποκλεισθείς, εάν θα κάνεις νόμιμη ή παράνομη χρήση των μεγάλων δεδομένων, όπως έκανε η Cambridge Analytica επηρεάζοντας τις εκλογές. Σήμερα, υπάρχει θέμα στις βρετανικές εκλογές, γιατί διέρρευσαν τηλεφωνικές συνομιλίες και επικοινωνίες ηλεκτρονικές μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες αφορούν επίδικο αντικείμενο της σύγκρουσης μεταξύ συντηρητικού και εργατικού κόμματος για το Brexit, άρα για τις εκλογές.

Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί στα θέματα αυτά. Ούτε και μπορεί να λυθούν τα θέματα με Επιτροπές Κυβερνοασφάλειας , διότι και εκεί οι πιθανότητες να σε προλάβουν είναι πολύ μεγάλες. Άρα, πρέπει να τρέχεις με πάρα πολύ γρήγορους ρυθμούς. Θα θυμάστε, ίσως, ένα από τα πιο εντυπωσιακά κινηματογραφικά έργα ήταν κάτι παιδάκια του Γυμνασίου, τα οποία μπήκαν στα συστήματα του Πενταγώνου και παρ’ ολίγον θα είχαν προκαλέσει πυρηνικό όλεθρο παίζοντας με τη δυνατότητά τους να μπουν, τα «Παιχνίδια Πολέμου» αν δεν κάνω λάθος. Άρα χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή και επιφυλακτικότητα από την άποψη αυτή.

Γίνεται μεγάλη προσπάθεια σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης καταρχάς να ρυθμιστούν τα θέματα αυτά. Η οδηγία για τα open data, η τελευταία, είναι πάρα πολύ πρόσφατη, είναι του Ιουνίου του 2019, αλλά εδώ η κρατική εξουσία, ακόμη και όταν μεταφέρεται σε περιφερειακές ολοκληρώσεις όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδιωτικοποιείται, διεθνοποιείται και αποπολιτικοποιείται. Άρα χρειάζεται πάρα πολύ μεγάλη προσοχή. Για αυτό πρέπει να είμαστε πιο στοχευμένοι, δηλαδή, για να κάνουμε την άρση του τραπεζικού απορρήτου το 2011 εν μέσω κρίσης, που είναι η μεγαλύτερη τομή στη διαφάνεια που έχει γίνει τα τελευταία ίσως 50 χρόνια, δεν χρειαζόταν καμία σπουδαία τεχνολογία. Ψηφίστηκε ένας νόμος για την άρση του τραπεζικού απορρήτου, για φανταστείτε να μην είχε αρθεί το τραπεζικό απόρρητο, πόσες πληροφορίες θα μας έλειπαν και πόσο διαφορετική θα ήταν η νοοτροπία. Άρα, απλές κινήσεις για την επεξεργασία δεδομένων, πρώτη παρατήρηση.

Δεύτερη παρατήρηση, open data έχει η ελληνική κυβέρνηση πάρα πολλά, τα έχουμε νομοθετήσει τα τελευταία δέκα χρόνια συστηματικά. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν ψηφιακές πύλες που δίνουν πρόσβαση σε άπειρα ανοιχτά δεδομένα και μεταδεδομένα, ξεκινώντας από τα γεωχωρικά, τα οποία τα είχαμε θεσπίσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια, θα μας τα πει ίσως ο κ. Στασινός. Επεξεργασία big data, ανώνυμη επεξεργασία όμως, μιλάμε τώρα για πληροφορίες που αντλούνται μέσα από τους μεγάλους αριθμούς με την ανάγκη να γίνονται σεβαστά τα προσωπικά δεδομένα, γιατί εδώ, ταυτόχρονα διεθνώς και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουμε υπερένταση των προσπαθειών για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Επίσης προστασία της πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας, διότι σε όλα αυτά υποκρύπτονται δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας όπως λέμε συνολικά. Άρα και εκεί χρειάζεται προσοχή.

Υπάρχει βάση μεγάλη και αξιοποιήσιμη για τις ηλεκτρονικές συμβάσεις και τις ηλεκτρονικές δημοπρασίες και μπορεί να απλουστεύονται οι διαδικασίες και να γίνονται με πολύ μεγάλη διαφάνεια και με blockchain για να παρακολουθούν όλοι τη διαδικασία. Αλλά το blockchain που είναι αυτό που είπε ο κ. Στουρνάρας προηγουμένως και ο Νίκος Φιλιππίδης και ο κ. Χατζηδάκης, στην πραγματικότητα είναι ένα διαρκές forum ομοτίμων παραγόντων σε διαρκή συνεδρίαση, ένα ανοιχτό dealing room το οποίο παρακολουθούν όλοι ανά πάσα στιγμή, σε πραγματικό χρόνο. Αυτό, ναι, μπορεί να μας λύσει πάρα πολλά προβλήματα, στη γενίκευσή του όμως έχει ένα κολοσσιαίο μειονέκτημα, είναι ενεργοβόρο, ξοδεύει πάρα πολλή ενέργεια, διότι είναι όλα τα συστήματα ανοικτά. Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα των κρυπτονομισμάτων, τα κρυπτονομίσματα οδηγούνται σε αδιέξοδο επειδή έχουν πολύ μεγάλη εσωτερική αξία. Δηλαδή η αξία του υλικού από το οποίο είναι φτιαγμένο το νόμισμα, το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο το κρυπτονόμισμα, έχει επενδυμένη τεράστια ποσότητα ενέργειας, άρα έχει μεγάλο πρόβλημα μετά, στη διακύμανσή του τη νομισματική, δεν είναι συμβολικού χαρακτήρα, δεν είναι χαρτί δηλαδή, δεν είναι casa de papel να πάμε να το πάρουμε.

Επίσης, μία τελευταία παρατήρηση που θέλω να κάνω, είναι ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε απλά πράγματα, όπως είναι η ψηφιακή ταυτότητα, για το λαθρεμπόριο τουλάχιστον, δηλαδή να έχουμε την ταυτότητα των αγαθών, των φορτίων, των container, να λύσουμε απλά προβλήματα τα οποία δεν μπορούμε να λύσουμε.

Να προσθέσω και δύο παράγοντες που δεν τους έχουμε ακούσει έως τώρα. Δεν υπάρχει διαφάνεια στο κράτος και στη δημόσια διοίκηση εν ευρεία εννοία, χωρίς διαφάνεια στην αγορά και στον ιδιωτικό τομέα. Εάν δεν υπάρχουν κανόνες διαφάνειας στον ιδιωτικό τομέα, δεν πρόκειται ποτέ να επιβληθούν κανόνες διαφάνειας στο δημόσιο τομέα.

Το δεύτερο είναι ότι είμαστε silver economy και έχουμε και silver politics, η τρίτη ηλικία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, γιατί προσδιορίζει τους πολιτικούς συσχετισμούς και προσδιορίζει και τις οικονομικές δραστηριότητες σε πολύ μεγάλο βαθμό, καταναλωτικά και παραγωγικά. Άρα πρέπει να παρακολουθούμε τη δυνατότητα αφομοίωσης στη χρήση της τεχνολογίας στις μεγάλες ηλικίες, οι οποίες θα βαίνουν ολοένα και μεγαλύτερες.

Δεύτερη τοποθέτηση Ευ. Βενιζέλου στην ημερίδα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας «Τεχνολογία για τη Διαφάνεια»

Ν. Φιλιππίδης: Ακούσαμε νωρίτερα να περιγράφετε την κατάσταση. Η αλήθεια είναι ότι έχουν γίνει βήματα, δηλαδή ακόμα και στις χειρότερες στιγμές έλλειψης διαφάνειας, υπήρχε πάντα η Διαύγεια, το Open Government, τα οποία η αλήθεια είναι ότι βοήθησαν ώστε να ξέρουμε τι γίνεται παντού στο δημόσιο. Σε όλες αυτές τις εφαρμογές που ακούσαμε, που έρχονται να θωρακίσουν τη διαφάνεια, ποιο είναι το κρίσιμο σημείο, το οποίο κρίνετε ότι μπορούν να είναι αποδοτικές; Είναι θέμα νοοτροπίας, είναι θέμα πολιτικής βούλησης, είναι θέμα παιδείας;

Ευ. Βενιζέλος: Εφαρμογές υπάρχουν πάρα πολλές, δεν είναι μόνον η Διαύγεια. Καταρχάς, υπάρχει κόμβος, όπως είπα και προηγουμένως, που τον ξέρετε, το data.gov.gr που έχει τα πάντα, είναι ο κεντρικός κατάλογος των δημόσιων δεδομένων. Αυτός παρέχει πρόσβαση σε πάρα πολλά δεδομένα, στην πραγματικότητα ικανοποιεί ένα μεγάλο μέρος, οδηγίες για τα open data.

Τώρα, στο πεδίο αυτό που μας ενδιαφέρει, των δημοσίων συμβάσεων, υπάρχει Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων ασυμβάσεων, Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων και όλα τα άλλα που τα ξέρει όλος ο κόσμος, δηλαδή το ΕΡΓΑΝΗ, η ΗΔΙΚΑ, η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, η παλιά και η καινούρια τώρα, η οποία επιτρέπει να έχεις μία εικόνα, ιδίως όταν βγαίνουν τα στοιχεία τα στατιστικά, τα οποία είναι κοντά στα big data.

Τι δεν γίνεται, ποιο είναι το πρόβλημα; Κατά τη γνώμη μου, σε πολύ μεγάλο βαθμό το πρόβλημα βρίσκεται στη νοοτροπία της Δικαιοσύνης. Θα σας δώσω ένα μικρό παράδειγμα σε σχέση και με την πρόκληση που μου απεύθυνε ο κ. Στασινός προηγουμένως, για τον ενιαίο ψηφιακό χάρτη ακινήτων. Θα σας πω μία απόφαση που εξέδωσε πριν από λίγες εβδομάδες το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Στο Ηράκλειο λειτουργούσε ένας κινηματογράφος. Ανταγωνιστές κατασκεύασαν έναν πολυκινηματογράφο κοντά, σε περιοχή αμιγούς κατοικίας, στην οποία δεν μπορούσε να εγκατασταθεί κινηματογράφος. Ένας Αγροτικός Συνεταιρισμός πούλησε την έκταση αυτή και είχε ενδιαφέρον να μην ανατραπεί η σύμβαση. Κτίσθηκε το κτίριο. Το ίδιο έχει συμβεί και στο κέντρο της Αθήνας με multiplex. Ο παλιός κινηματογράφος προσφεύγει στο Δήμο και ζητά να ελεγχθεί στη φάση της χορήγησης άδειας λειτουργίας ο νέος κινηματογράφος και να μην χορηγηθεί η άδεια. Επί του θέματος αυτού, λοιπόν, υπάρχει σταθερή σύγκρουση νομολογιακή μεταξύ του Δ’ και του Ε’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το Ε’ Τμήμα θεωρεί ότι μπορεί ο έλεγχος να γίνεται και στη φάση της λειτουργίας, δηλαδή αφού πάρεις άδεια οικοδομής, άδεια εγκατάστασης, κάνεις την επένδυση και είσαι στο τέλος πια, έχεις βάλει τα λεφτά, ζητάς να πάρεις άδεια λειτουργίας, και σου λεν ότι δεν μπορείς να πάρεις άδεια λειτουργίας, έχεις κάνει μία παράνομη επένδυση. Το Δ’ Τμήμα θεωρεί ότι εδώ έχουμε πρόβλημα δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και ασφάλειας Δικαίου. Υπάρχει διαφωνία, η υπόθεση άγεται στην Ολομέλεια, η Ολομέλεια υιοθετεί τη θέση του Ε’ Τμήματος, ότι μπορεί να ελέγχεται και στη φάση της άδειας λειτουργίας το ζήτημα. Το Δ’ Τμήμα, παρόλα αυτά, θεωρεί ότι αυτή είναι μία επί της αρχής θεώρηση και υπό ειδικές συνθήκες υπερισχύει η δικαιολογημένη εμπιστοσύνη. Ο ανταγωνιστής προσφεύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το Στρασβούργο λέει ότι, εν προκειμένω, η Ελλάδα παραβιάζει το άρθρο 6 της Σύμβασης, δηλαδή το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη, επειδή δημιουργείται ανασφάλεια δικαίου από αυτή την αδυναμία συνεννόησης των σχηματισμών –ποιου Δικαστηρίου τώρα;– του καλύτερου Δικαστηρίου της χώρας, αυτού που προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και το Κράτος Δικαίου. Για να καταλάβετε το βαθμό ανασφάλειας που μπορεί να έχει ένας επενδυτής.

Άρα, λέει ο κ. Στασινός, εάν κάνουμε τον ενιαίο ψηφιακό χάρτη –και αυτό συνιστά και διοικητική πράξη– τι ασφάλεια μπορεί να προσφέρει; Περιορισμένη ασφάλεια. Δηλαδή σε ένα due diligence για μία επένδυση, αυτός που θα βεβαιώσει ότι ο επενδυτής μπορεί να προχωρήσει σε θέματα τα οποία έχουν σχέση με γεωχωρικά δεδομένα, έχουν σχέση δηλαδή με χρήσεις γης εν ευρεία εννοία, διακινδυνεύει πάρα πολλά με την υπογραφή του. Άρα, η ψηφιακή συνεισφορά είναι περιορισμένη, διότι υπάρχουν θεμελιώδη ζητήματα. Έχουμε εδώ την κα. Ζαΐρη, η οποία προεδρεύει στην Ανεξάρτητη Αρχή για τον έλεγχο της νομιμοποίησης χρήματος μαύρου. Τώρα, με τις δυνατότητες που έχουμε τις ψηφιακές, θα έπρεπε ο έλεγχος αυτός να γίνεται σε πολύ ταχύτερο χρονικό διάστημα, προφανώς υπάρχουν δυσκολίες στη δικαστική και στη διοικητική συνδρομή. Εάν δεν κινηθούν ταχύτερα οι υπηρεσίες οι διεθνείς, μπορεί να μην ισχύσουν οι εγγυήσεις του Κράτους Δικαίου στο περιβόητο δεκαοκτάμηνο, το οποίο επιβλήθηκε τώρα και το οποίο συνάδει με το δεκαοκτάμηνο του εσχάτου ορίου της προσωρινής κράτησης στα κακουργήματα. Άρα υπάρχουν θεμελιώδη ζητήματα, τα οποία δεν ξεπερνιούνται εύκολα από την τεχνολογία ή με την τεχνολογία. Εξαρτάται με τι πληροφορίες τροφοδοτείς την πλατφόρμα, και τι χρήση των συμπερασμάτων, που σου δίνει από την επεξεργασία των δεδομένων, κάνεις. Αυτό είναι το μεγαλύτερο ζήτημα.

Τώρα, όταν μιλάμε για δημόσιο βέβαια εδώ, κ. Φιλιππίδη, εννοούμε το εν ευρυτάτη έννοια του όρου δημόσιο, το δημόσιο με τη λειτουργική έννοια του όρου, το οποίο νομίζω ότι αποτυπώνεται πολύ καλά στην έννοια της δημόσιας σύμβασης. Δημόσια σύμβαση δεν είναι η διοικητική σύμβαση, δεν είναι η σύμβαση με οργανικό κριτήριο, είναι η σύμβαση με λειτουργικό κριτήριο. Άρα όσοι λειτουργικά συνδέονται με το δημόσιο, παράγουν δημόσιες συμβάσεις, άρα ελέγχονται με πολλαπλά επίπεδα προσυμβατικού και μετασυμβατικού ελέγχου. Όμως και πάλι η ίδια η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκαλεί τεράστια αβεβαιότητα σε πάρα πολύ απλά θέματα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτοί που μετέχουν στις συμβάσεις, στις δημοπρασίες τις ηλεκτρονικές, οι οποίες μπορεί να γίνονται με blockchain, γιατί η ηλεκτρονική δημοπρασία επιτρέπει σε όλους να παρακολουθούν. Το blockchain στο Κτηματολόγιο επιτρέπει σε όλους τους γείτονες να παρακολουθούν τι δηλώνουν στην περιοχή τους οι άλλοι, άρα να αμύνονται, να αντιδρούν, επιταχύνει τις διαδικασίες αλληλοενημέρωσης.

Εντούτοις λοιπόν, στην ηλεκτρονική δημοπρασία, το θεμελιώδες ζήτημα του εννόμου συμφέροντος για να προσφύγεις ενδικοφανώς και τελικά δικαστικώς, εάν δηλαδή ο μη οριστικώς αποκλεισμένος διαγωνιζόμενος έχει ή δεν έχει έννομο συμφέρον, διακυμαίνεται στη νομολογία του Λουξεμβούργου και διακυμαίνεται και στη νομολογία της Αρχής Ελέγχου των Δικαστικών Προσφυγών και του Συμβουλίου της Επικρατείας εν τέλει, διότι δεν σταθεροποιείται νομοθετικά και άρα δεν σταθεροποιείται και νομολογιακά. Άρα έχουμε τέτοιες αβεβαιότητες στην καρδιά της επιχειρηματικότητας.

Τα δύο παραδείγματα που σας έδωσα είναι τα πιο χαρακτηριστικά, είναι η επένδυση σε γη, η πιο υλική επένδυση που μπορεί να γίνει και η συμμετοχή σε δημόσιους διαγωνισμούς, άρα είναι τα πάντα στην πραγματικότητα.

Ευχαριστώ.

• Προηγούμενο
• Επόμενο