Θεσσαλονίκη, Δευτέρα 25 Οκτωβρίου 2010
Ομιλία Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Ευάγγελου Βενιζέλου στα εγκαίνια της περιοδικής έκθεσης «Το Μάθημα της Παράδοσης: Προπλάσματα και Σχέδια από τη Μακεδονία-Φοιτητικές Εργασίες από το Αρχείο του Ν. Μουτσόπουλου» στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας – Θράκης (ΛΕΜΜ).
Κύριε καθηγητά είναι πάντα μια απόλαυση να σας ακούει κανείς. Αυτό ήταν και ένα από τα βασικά κίνητρα για την αποδοχή της ευγενικής πρόσκλησης της κ. Βιλδιρίδου και της διοίκησης του Μουσείου να εγκαινιάσω εγώ αυτή την έκθεση υπό την ιδιότητά μου του πρώην Υπουργού Πολιτισμού. Χαίρομαι γιατί και στη Θεσσαλονίκη και σε όλη τη χώρα έχουν εγκαθιδρυθεί και έχουν ανανεωθεί σημαντικοί πολιτιστικοί θεσμοί. Αυτό όλο το έργο, αυτή η Επικράτεια Πολιτισμού με τα επί μέρους δίκτυά της, όπως είναι το Λαογραφικό, το Μουσικό, το Εικαστικό, το Θεατρικό, πρέπει να διατηρηθεί, να διαφυλαχθεί ιδίως την περίοδο αυτή. Η κρίση πάντα είναι μία πηγή έμπνευσης. Εάν υπάρξουν σημαντικά πολιτιστικά επιτεύγματα, εάν αρθρωθούν προτάσεις στον χώρο της Τέχνης, τότε θα καταλάβουμε ότι πράγματι υπάρχει μια κρίση γιατί έτσι θα έχουμε συνειδητοποιήσει πώς διαμορφώνεται η Ιστορία εν τω γίγνεσθαι και πώς είμαστε τμήμα της.
Ο καθηγητής Νικόλαος Μουτσόπουλος είναι μία εμβληματική φυσιογνωμία. Καταστατικός καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, άρχισε να διδάσκει ούτε λίγο ούτε πολύ πριν από 53 χρόνια –αν υπολογίζω σωστά κύριε καθηγητά. Γαλούχησε γενιές ολόκληρες αρχιτεκτόνων, αλλά αυτό είναι το λιγότερο γιατί είναι ο ίδιος ένας μείζων ιστορικός, αναστηλωτής και ανασκαφέας. Στη θητεία μου στο Υπουργείο Πολιτισμού είχα την τύχη να τον ζήσω σε σχέση με τη Ρεντίνα, σε σχέση με τον Άγιο Αχίλλειο. Ήταν μνημειώδεις και ανεπανάληπτες οι αφηγήσεις του μπροστά στη Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου. Μαζί συζητήσαμε για το πώς συμβαίνει ο Άγιος Αχίλειος να είναι ο Πολιούχος της Λάρισας και αυτό σημαίνει πάρα πολλά για την ιστορική τοπογραφία και τις διαδρομές που με τόσο τρυφερό θάρρος υπαινίχθηκε προηγουμένως, σε σχέση με τον χαρακτήρα της Ελληνικής Επανάστασης, θέτοντας το δάχτυλό του εις τον τύπον των ήλων ως προς τη σχέση Ελλάδας και Αλβανίας. Αρκεί να διαβάσει κανείς ένα μνημειώδες έργο, την Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης του Γεωργίου Φίνλεϋ που πριν από ένα χρόνο εξέδωσε η Βουλή των Ελλήνων σε μετάφραση Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ένα έργο σοκαριστικό το οποίο αξίζει να διαβάσουν όσοι ενδιαφέρονται για την εθνική αυτογνωσία και για την επινόηση της παράδοσης, όπως έχει πει πολύ έξυπνα ο Ηobsbawm, γιατί πρέπει την παράδοση να την επινοήσουμε και πάλι. Ούτως ή άλλως, ιδεολογία, ιστορία, αρχαιολογία συγκεφαλαιώνονται σε αυτήν την αναζήτηση –πολλές φορές ατέρμονα και εναγώνια- της εθνικής ταυτότητας. Αυτά όλα στην πραγματικότητα είναι μία αναζήτηση της συλλογικής μας αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης. Αυτή δοκιμάζεται την περίοδο αυτή στην Ευρώπη στον δυτικό κόσμο και στην Ελλάδα και σε αυτήν τη μεγάλη πρόκληση κατά βάθος πρέπει να ανταποκριθούμε.
Τα λόγια της Άλκης Κυριακίδου-Νέστορος –καλή της ώρα- που τη ρωτούσα κάποτε εάν είναι κοινωνική ανθρωπολόγος και μου έλεγε “Όχι προς Θεού. Εγώ είμαι Λαογράφος”, εννοώντας ότι πρέπει τελικά, πριν και μετά τη θεωρία, να υπάρχει αυτό που τόσο ωραία είπε ο καθηγητής, να υπάρχει η ικανότητα η χειροτεχνική, να είναι κάποιος μάστορας, να τον αναγνωρίζουν ως τέτοιον, άρα να μπορεί να αποδώσει αυτό που έχει συλλάβει. Και πιστεύω ότι εκεί απέβλεπε και η άσκηση η φοιτητική να μπορούν οι μελλοντικοί αρχιτέκτονες να είναι επαρκώς χειρώνακτες ή εν πάσει περιπτώσει, για να το πω ευγενέστερα, χειροτέχνες.
Γιατί τελικά εκεί αποκτά υπόσταση και η ιδέα και φαίνεται η υλική δύναμη της ιδέας που είναι και το μεγαλείο του μηχανικού και βεβαίως του αρχιτέκτονα, ο οποίος είναι πέραν ή υπεράνω του μηχανικού, γιατί ταυτόχρονα είναι κι ένας κοινωνικός επιστήμων.
Χαίρομαι λοιπόν που το Λαογραφικό Μουσείο συνεχίζει το έργο του και χαίρομαι γιατί ο καθηγητής κ. Μουτσόπουλος ξαναβρίσκει τον χώρο αυτό με τον πιο ωραίο τρόπο, δηλαδή με έργα φοιτητικά, τα οποία εξ ορισμού κρύβουν μέσα τους μία ελπίδα και μία προοπτική για το μέλλον.
Σας ευχαριστώ πολύ.
