Πέμπτη 26 Μαρτίου 2020

Ευάγγελος Βενιζέλος

«Πανδημία, Θεμελιώδη Δικαιώματα και Δημοκρατία»*

Α.1. Η πανδημία του κορωνοϊού είναι και μία μεγάλη πρόκληση για τα εθνικά συντάγματα, για τη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά  και για την έννομη τάξη της ΕΕ. Είναι ένα φαινόμενο που ξεπερνά τις προβλέψεις του συντακτικού και του διεθνούς νομοθέτη, όπως αυτός λειτούργησε τα τελευταία 70 χρόνια, μετά το τέλος του Β’ΠΠ και τον ζόφο του Ολοκαυτώματος.

2. Μεταξύ των λόγων που δικαιολογούν περιορισμούς στην άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων περιλαμβάνεται, σε πολλά συνταγματικά και διεθνή κείμενα, και η προστασία της δημόσιας υγείας, πρόκειται όμως για περιορισμούς που αφορούν  σε δύσκολες μεν αλλά λίγο ή πολύ προβλέψιμες καταστάσεις. Τώρα η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια υγειονομική απειλή που κινείται πέραν του πολιτικού και πολιτιστικού ορίζοντα των τελευταίων εκατό ετών, τουλάχιστον για τον λεγόμενο δυτικό κόσμο.

Περισσότερα...

Τετάρτη 4 Μαρτίου 2020

Ευάγγελος Βενιζέλος

«Ποια είναι η βαρύτητα της αναθεώρησης του 2019;»*

Υπό τον όρο βαρύτητα, gravitas δηλαδή, εννοώ, προφανώς, κάτι διαφορετικό από το αυτονόητο, δηλαδή κάτι διαφορετικό από την ισχύ των αναθεωρημένων διατάξεων, η οποία είναι προφανής, οι διατάξεις έχουν τεθεί σε ισχύ και αποτελούν τμήμα του ισχύοντος Συντάγματος της χώρας. Αλλά η βαρύτητα, η gravitas των συνταγματικών μεταβολών είναι κάτι περισσότερο και απαιτητικότερο από την ισχύ, αφορά το κύρος, την αποδοχή, την επιρροή των διατάξεων αυτών.

Προφανώς πρέπει να αξιολογήσουμε αυτήν τη βαρύτητα από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η πρώτη είναι η πιο αυτονόητη, είναι αυτή καθεαυτήν  η κανονιστική βαρύτητα ανάλογα με το εύρος του καταλόγου των διατάξεων που αναθεωρήθηκαν και την κρισιμότητα των διατάξεων αυτών. Εδώ έχουμε μία αναθεώρηση περιορισμένου εύρους, μία αναθεώρηση η οποία έχει περιορισθεί στο οργανωτικό μέρος, μία αναθεώρηση που αφορά, πρωτίστως, τη διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και την αποσύνδεση της εκλογής αυτής από την απειλή διάλυσης της Βουλής. Για να είμαι πιο συγκεκριμένος, από τις οκτώ αλλαγές οι οποίες έχουν επέλθει, με εξαίρεση την κατάργηση των μεταβατικών διατάξεων που είχαν εξαντλήσει το κανονιστικό τους περιεχόμενο, οι έξι αφορούν το οργανωτικό μέρος του Συντάγματος, μία αφορά θεσμική εγγύηση που περιβάλλει ατομικά δικαιώματα –μιλώ για τον τρόπο ανάδειξης των Ανεξαρτήτων Αρχών– και μία μόνο αφορά κοινωνικά δικαιώματα, η εισαγωγή της διάταξης για την αξιοπρεπή διαβίωση και το εγγυημένο εισόδημα. Άρα η κανονιστική βαρύτητα είναι μικρή, διότι το εύρος είναι εξαιρετικά περιορισμένο.

Περισσότερα...

Δευτέρα 27.1.2020

Ευάγγελος Βενιζέλος

Ανθεκτικότητα, προσαρμοστικότητα και αναθεώρηση του Συντάγματος. Σκέψεις για τη συνολική αξιολόγηση της περιόδου 2009-2019. *

Α. Η σχετικοποίηση του συνταγματικού φαινομένου και η συσχέτιση της με την προσαρμοστικότητα και την ανθεκτικότητα των εθνικών συνταγμάτων

Προκειμένου να εξετάσουμε την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα του  ελληνικού Συντάγματος κατά τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης ( 2009-2019)  και να τοποθετήσουμε στα συμφραζόμενα όλης αυτής της περιόδου την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος, θεωρώ ότι είναι χρήσιμη μια σύντομη αναφορά στη σχετικοποίηση του συνταγματικού φαινομένου. Σχετικοποίηση που αλλάζει τη συνολική θεώρησή μας για το Σύνταγμα.

Το Σύνταγμα ως προϊόν της νεωτερικότητας είναι ένα  μέγεθος απόλυτο, συμπαγές.  Σχετίζεται με έννοιες όπως η κρατική κυριαρχία, εσωτερική και εξωτερική, ή η υπεροχή και με θεσμικούς μηχανισμούς όπως ο δικαστικός έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων, δηλαδή όχι απλώς  η υποταγή των υποδεέστερων κανόνων δικαίου στο Σύνταγμα αλλά και ο έλεγχος της  δια της δικαστικής οδού. Κάτι που καθιστά τον δικαστή τον κύριο ερμηνευτή και εφαρμοστή του Συντάγματος, αυτόν που «εκφωνεί» το περιεχόμενο των συνταγματικών διατάξεων.

Περισσότερα...

Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2019

Ευάγγελος Βενιζέλος 

"Η σχέση νόμου και συλλογικών συμβάσεων εργασίας στη νομολογία της κρίσης και την αναθεώρηση του Συντάγματος"*

Ευχαριστώ θερμά τον Δικηγορικό Σύλλογο Βόλου και την Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας για την πρόσκληση. Ευχαριστώ τον Δικηγορικό Σύλλογο Βόλου και τον φίλο Πρόεδρό του για την αβραμιαία φιλοξενία και τους φιλικούς λόγους με τους οποίους με εισήγαγε. Συγχαίρω τους οργανωτές για την επιλογή τους να οργανώσουν εδώ στον Βόλο αυτήν τη διημερίδα εις μνήμην του Λεωνίδα Ντάσιου, που υπήρξε μία εμβληματική φυσιογνωμία στον χώρο του Εργατικού Δικαίου, της πράξης και της θεωρίας. Και βέβαια προς τιμήν του αγαπημένου φίλου μου, συναδέλφου και συνοδοιπόρου επί δεκαετίες Γιάννη Κουκιάδη, που νομίζω ότι δικαιούται τον τίτλο του Πρύτανη των Ελλήνων εργατολόγων και ο οποίος με εντυπωσίασε χθες με τη νεωτερικότητα, ενίοτε και με τη μετανεωτερικότητα, των αντιλήψεών του, καθώς είναι πάντα ανοικτός στο μέλλον και προσπαθεί να δει τι επίκειται σε σχέση με το φαινόμενο της εργασίας και με το μέλλον του Εργατικού Δικαίου.

Περισσότερα...

Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2019

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

Οι πραγματικές διαστάσεις της αναθεώρησης

Ολοκληρώθηκε εχθές η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος που άνοιξε τον Νοέμβριο του 2018, στην προηγούμενη Βουλή. Με την ψήφιση των αναθεωρημένων διατάξεων, που τίθενται σε ισχύ με «ειδικό ψήφισμα» (άρθρο 110 παρ. 5 ), η παρούσα Βουλή ολοκλήρωσε την αναθεωρητική της αρμοδιότητα και απέβαλλε τον χαρακτήρα της αναθεωρητικής Βουλής. Νέα αναθεώρηση δεν επιτρέπεται πριν περάσει πενταετία από την «περάτωση» της τωρινής αναθεώρησης.

Οφείλουμε συνεπώς μια ψύχραιμη αποτίμηση του αναθεωρητικού αποτελέσματος μέσα σε ένα ευρύτερο χρονικό ορίζοντα που υπερβαίνει τη συγκυρία και τους πολιτικούς της συσχετισμούς.

Περισσότερα...

Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2019

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

Τι μπορεί και τι δεν μπορεί να γίνει μέσω της αναθεώρησης του Συντάγματος για την ψήφο των εκτός επικράτειας πολιτών

Α. Ενόψει της συνεδρίασης της Επιτροπής Αναθεώρησης ( έχει προγραμματισθεί για τις 30.10.2019 ) που θα ασχοληθεί με το εκλογικό δικαίωμα των εκτός επικράτειας πολιτών η κυβέρνηση παρουσίασε σχέδιο της προτεινόμενης να προστεθεί στο άρθρο 54 του Συντάγματος παραγράφου 4. Στόχος του σχεδίου είναι προφανώς να αποκτήσουν συνταγματική βάση τα σημεία που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ των κομμάτων. Το σχέδιο έχει ως εξής :

«4. Με τον νόμο της παραγράφου 4 του άρθρου 51 μπορεί να τίθενται προϋποθέσεις στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος στον τόπο διαμονής τους από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια, όπως η κατοχή αριθμού φορολογικού μητρώου, ο χρόνος απουσίας από τη χώρα ή η παρουσία στη χώρα για ορισμένο χρόνο στο παρελθόν. Με τον νόμο της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου μπορεί να ορίζεται ότι ορισμένες θέσεις του ψηφοδελτίου επικρατείας κάθε κόμματος καταλαμβάνονται υποχρεωτικά από τον ελληνισμό της διασποράς. Με τον νόμο της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου μπορεί να καθιερώνονται μία ή περισσότερες εκλογικές περιφέρειες απόδημου Ελληνισμού, κατά παρέκκλιση της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου.»

Περισσότερα...

Δευτέρα, 14 Οκτωβρίου 2019

Ευάγγελος Βενιζέλος

Το Σύνταγμα μετά την κρίση - Οι προκλήσεις της νέας ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης *

Παρακολουθώ τον Απόστολο Βλαχογιάννη τα τελευταία χρόνια, το συγγραφικό του έργο, τους ερευνητικούς του προσανατολισμούς, και χαίρομαι πραγματικά γιατί πρόκειται για έναν νέο επιστήμονα, απολύτως ενήμερο για τη διεθνή συζήτηση και στην Ευρώπη, ιδίως στη Γαλλία, αλλά και στις ΗΠΑ.

Με το βιβλίο του, που αποτελεί την αφορμή της σημερινής συζήτησης, εισέρχεται στην καρδιά του επίκαιρου προβληματισμού για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση, στην ευρωπαϊκή συνταγματική τάξη, στα συντάγματα των κρατών μελών, και στην έννοια και τη φύση του Συντάγματος. Γιατί όταν μιλάμε για τις επιπτώσεις της κρίσης στο Σύνταγμα εννοούμε για τρία διαφορετικά ζητήματα στην πραγματικότητα:

- Την επίπτωση που είχε η οικονομική κρίση σε αυτό που λέμε ευρωπαϊκή συνταγματική τάξη, έστω όχι κωδικοποιημένη.

- Την επίπτωση που είχε στα Συντάγματα των κρατών μελών, κυρίως αυτών που δοκιμάστηκαν από την κρίση, έγιναν εργαστήρια της κρίσης και έζησαν την εμπειρία των μνημονίων και των πολιτικών λιτότητας.

- Την επίπτωση στην αφηρημένη έννοια, στη φύση και τη λειτουργία του Συντάγματος στον χώρο στον οποίο άνθησε το συνταγματικό φαινόμενο που μαζί με τη βόρεια Αμερική είναι βεβαίως η Ευρώπη, ιδίως η Δυτική Ευρώπη.

Περισσότερα...

Σάββατο, 21 Σεπτεμβρίου 2019

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στα ΝΕΑ Σαββατοκύριακο

Η ανάγκη να αποτραπεί οριστικά η αλλοίωση των θεσμών

Η σκευωρία Novartis είχε ως στόχο την αλλοίωση των δημοκρατικών και δικαιοδοτικών θεσμών. Ήθελε να επηρεάσει σε βάθος τους πολιτικούς συσχετισμούς και το φρόνημα της κοινωνίας. Να αιχμαλωτίσει μέσα σε ένα δήθεν σκάνδαλο τις βασικές δυνάμεις της τότε αντιπολίτευσης και εμβληματικά πρόσωπα που διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στη λεγόμενη μνημονιακή περίοδο, την περίοδο του αγώνα για τη διάσωση της χώρας από την οικονομική -και όχι μόνο - καταστροφή.

Το δικονομικό σκηνικό των προστατευόμενων μαρτύρων που στη συνέχεια χαρακτηρίζονται - χωρίς να πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις- μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος και περιβάλλονται με ποινική ασυλία, η κατάχρηση εξουσίας, τα παραδικαστικά κυκλώματα που διευθύνει η ίδια η προηγούμενη κυβέρνηση και όλοι οι άλλοι μηχανισμοί, επικοινωνιακοί και κοινοβουλευτικοί, υπηρετούν αυτόν τον θεμελιώδη στόχο.

Η κραυγαλέα απουσία στοιχείων, η πρωτοφανής ενδοεισαγγελική σύγκρουση και η κατάρρευση του σκηνικού των προστατευόμενων μαρτύρων οδήγησε σε αδιέξοδο και σε ευτελισμό το παραπάνω σχέδιο.

Περισσότερα...