Αθήνα, 27 Ιουνίου 2018

Ευάγγελος Βενιζέλος

Η ψήφος των εκτός επικράτειας πολιτών -
Η εφαρμογή του άρθρου 51 παρ.4 Συντ. *

Χαίρομαι που έστω και από απόσταση, έστω και ψηφιακά, μετέχω σε αυτή την πολύ σημαντική εκδήλωση στις Βρυξέλλες για τη ψήφο των εκτός επικρατείας πολιτών, για τη ψήφο των αποδήμων. Βρίσκομαι σήμερα στο Στρασβούργο και έτσι χάνω την ευκαιρία να είμαι μαζί σας, αλλά, νοερά, τουλάχιστον, είμαι και στέλνω θερμούς χαιρετισμούς.

Ας ξεκινήσω με μια πολιτική δήλωση. Προφανώς, είμαι απολύτως υπέρ της ενεργοποίησης της σχετικής συνταγματικής διάταξης, του άρθρου 51 παρ. 4, και της άσκησης στην πράξη του εκλογικού δικαιώματος από τους εκτός επικρατείας Έλληνες πολίτες. Άλλωστε, αυτό το νόημα είχε η πρωτοβουλία που πήραμε και που πήρα προσωπικά, στην Αναθεώρηση του Συντάγματος του 2001, να συμπληρωθεί η αρχική διατύπωση του άρθρου 51 παρ. 4 ώστε να υπάρχει ένα πληρέστερο συνταγματικό πλαίσιο, το οποίο βεβαίως πρέπει να ενεργοποιήσει ο κοινός νομοθέτης.

Περισσότερα...

Αθήνα, 25 Ιουνίου 2018 

Δήλωση Ευάγγελου Βενιζέλου

Πληθαίνουν οι δημοσιογραφικές πληροφορίες για τα σχέδια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ σχετικά με την επικοινωνιακή και εργαλειακή χρήση του Συντάγματος και της κορυφαίας συντεταγμένης διαδικασίας της αναθεώρησης προκειμένου να διαμορφώσει τεχνητές πολώσεις και να συγκαλύψει το επίδικο αντικείμενο που είναι η βλάβη που έχει προκαλέσει και προκαλεί στη χώρα και η υπονόμευση του μέλλοντός της. Υπονόμευση δημοσιονομική, αναπτυξιακή, θεσμική.

Έχω κρούσει εδώ και πολύ καιρό τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνθήκες εκβιασμού των θεσμών και υποβάθμισης της αυστηρότητας του Συντάγματος που θα επιχειρήσει να διαμορφώσει η κυβέρνηση καθοδόν προς τις εκλογές, καταστρατηγώντας την αναθεωρητική διαδικασία μέσω δημοψηφίσματος για «δημοφιλή» θέματα και καλλιεργώντας την εσχάτη μορφή λαϊκισμού που είναι ο συνταγματικός λαϊκισμός.

Περισσότερα...

Αθήνα, 9 Ιουνίου 2018

Ευάγγελου Βενιζέλου

Σχέσεις εθνικού Συντάγματος, ΕΣΔΑ και ενωσιακού δικαίου ως προς την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης*

Είναι μεγάλη μου τιμή το γεγονός ότι η αγαπητή συνάδελφος και φίλη Τζούλια Ηλιοπούλου -Στράγγα μου ζήτησε να μετάσχω στην παρουσίαση αυτού του εμβληματικού και επιβλητικού έργου που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο «Γενική Θεωρία των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων» και υπότιτλο «Όψεις της πολυεπίπεδης προστασίας στον ευρωπαϊκό χώρο».

Μας συνδέουν πολλά με την συγγραφέα, ομότεχνο, φίλη, αμοιβαία εκτίμηση – θέλω να πιστεύω – αλλά και πολύ θερμά αισθήματα φιλίας. Συνειδητοποίησα τώρα, κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού του αγαπητού Δημήτρη Παντερμανλή, ότι μας συνδέει και κάτι ακόμη που αφορά τον χώρο αυτό, το Μουσείο της Ακρόπολης. Έχω αφιερώσει ένα σημαντικό μέρος της υπουργικής μου διαδρομής στο να καταστεί εφικτή η ανέγερση του μουσείου αυτού και έτσι να πραγματοποιηθεί ένα όνειρο της Μελίνας που συνδεόταν εξαρχής στενά με το αίτημά μας για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα. Και η ύπαρξη του μουσείου αυτού είναι το πιο απτό, το εμπράγματο επιχείρημα για την ανάγκη της επιστροφής των λεγομένων μαρμάρων και την συνένωσή τους, εδώ, στον εκθεσιακό χώρο που αναδεικνύει τα κενά. Χαίρομαι πραγματικά γιατί η Τζούλια Ηλιοπούλου Στράγγα επί χρόνια προσφέρει τις υπηρεσίες της στο ίδρυμα αυτό ανεξαρτήτως της ειδικότερης νομικής μορφής του φορέα, και βέβαια θέλω να ευχαριστήσω με την ευκαιρία αυτή τον Δημήτρη Παντερμανλή για την αφοσίωσή του και το έργο του το οποίο έχει διεθνώς αναγνωριστεί.

Περισσότερα...

15 Μαΐου 2018

Ευάγγελος Βενιζέλος

Η εθνική νομοθεσία εφαρμογής των μνημονίων συνιστά δίκαιο της ανάγκης ;*

Ο καθηγητής Α-Ι.Δ. Μεταξάς το 1970 ήταν ένας νέος επιστήμονας που νομίζω ότι αμφιταλαντευόταν πολύ δημιουργικά ανάμεσα στο Δημόσιο Δίκαιο, το Συνταγματικό Δίκαιο ειδικότερα, και την πολιτική επιστήμη. Υπέβαλε τότε μια διδακτορική διατριβή, υπό καθεστώς δικτατορίας, για το δίκαιο της ανάγκης και τη διάσταση της νομολογίας μεταξύ Συμβουλίου της Επικρατείας και Αρείου Πάγου. Ένα κείμενο που στην πραγματικότητα υμνεί την έννομη τάξη, τη λειτουργία του Συντάγματος, τη Δημοκρατική Αρχή και τις δικαιοκρατικές εγγυήσεις.

Στο πρόσωπο του αείμνηστου Γεωργίου Δασκαλάκη βρήκε έναν πρόθυμο μέντορα προκειμένου αυτή η διδακτορική διατριβή να γίνει δεκτή όχι από τη Νομική Σχολή Αθηνών αλλά από το σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο, και ίσως αυτό να οδήγησε τον νέο τότε Γιάννη Μεταξά στην επιλογή να ασχοληθεί με την πολιτική επιστήμη, στερώντας έτσι το δημόσιο δίκαιο από το διεισδυτικό και δημιουργικό μυαλό του και την εισφορά του, που πιστεύω ότι θα ήταν πάρα πολύ καινοτόμα.

Περισσότερα...

Αθήνα, 26 Μαρτίου 2018

ΤΑ ΝΕΑ, Ευάγγελος Βενιζέλος

Σύνταγμα χωρίς ιστορική μνήμη δεν υπάρχει

Η αναθεώρηση του Συντάγματος είναι η κατεξοχήν συναινετική διαδικασία που απαιτεί όχι μόνο να συγκεντρωθεί αυξημένη πλειοψηφία, αλλά να υπάρχει κλίμα συναίνεσης για μεγάλη περίοδο που περιλαμβάνει τις σχετικές συζητήσεις και ψηφοφορίες σε δυο διαδοχικές Βουλές και στις εκλογές που μεσολαβούν. Αυτό συμβαίνει γιατί η Δημοκρατία, λόγω εκλογικού κύκλου, υποτάσσεται σε συγκυριακές πολιτικές και νομοθετικές επιλογές και άρα πρέπει, στο επίπεδο του Συντάγματος, να διασφαλίζεται η σχέση Δημοκρατίας και Ιστορίας, να συμφωνούνται και να αποφασίζονται ρυθμίσεις με ορίζοντα μακρού ιστορικού χρόνου. Ακόμη και αν ορισμένες ρυθμίσεις είναι εσφαλμένες ή ξεπερασμένες, το βασικό είναι να διασφαλίζεται η λειτουργία του Συντάγματος ως θεμελίου και ως κορυφής της εθνικής έννομης τάξης. Και ως θεσμικού σημείου επικοινωνίας του εθνικού δικαίου με το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο που διεκδικούν σκληρά την ιδιότητα της νομικής υπεροχής από το Σύνταγμα.

Το Σύνταγμα όμως επιτελεί τη λειτουργία του αυτή όταν είναι αυστηρό, όταν οι συνταγματικές διατάξεις τροποποιούνται, αντικαθίστανται, καταργούνται, προστίθενται ή ερμηνεύονται αυθεντικά με ειδική αναθεωρητική διαδικασία, που είναι αισθητά δυσκολότερη από τη νομοθετική και δεσμεύεται όχι μόνο από διαδικαστικά αλλά και από ουσιαστικά όρια. Ένας σκληρός πυρήνας συνταγματικών διατάξεων και αρχών είναι μη αναθεωρήσιμος.

Περισσότερα...

Αθήνα, 31 Οκτωβρίου 2017

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Κέντρο Ευρωπαϊκού και Συνταγματικού Δικαίου και οι εκδόσεις Σάκκουλα, επ’ ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου του Αθ. Παπαϊωάννου, Πολιτική και Δικαιοσύνη στη δίνη του Brexit (Σάκκουλας, 2017) με θέμα: «Πολιτική, δικαιοσύνη και τα διλήμματα του Brexit» (30.10.2017)*

Η πάρα πολύ ωραία εισαγωγή που έκανε ο κ. Σαρμάς και η εισήγηση που ακούσαμε από τον Βρετανό καλεσμένο μας διευκολύνουν πάρα πολύ τον δικό μου ρόλο, φαντάζομαι, και της κας Μπακογιάννη, γιατί όλοι είμαστε εξοικειωμένοι με το ζήτημα που έχει τεθεί και που λύθηκε με τη ψήφιση σχετικού νόμου από το βρετανικό κοινοβούλιο.

Πριν, όμως, από αυτό θα ήθελα να συγχαρώ θερμά τον αγαπητό φίλο και συνάδελφο Θανάση Παπαϊωάννου για αυτό το επίκαιρο και ως εκ τούτου επικίνδυνο – γιατί όταν ασχολείται κανείς με τρέχοντα θέματα αναλαμβάνει κινδύνους – βιβλίο, το ιδιαίτερα έξυπνο και εύστοχο. Μας προσφέρει την πολύ επιμελημένη μετάφραση του κειμένου της απόφασης αυτής, που είναι μια επιτομή του βρετανικού συνταγματικού δικαίου, μια πολυσέλιδη και εξαιρετικά έγκυρη με τη μορφή της δικαστικής απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, επιτομή της ιδιορρυθμίας του βρετανικού συνταγματικού δικαίου και πάρα πολύ εύστοχα σχόλια, σχόλια τα οποία νομίζω ότι καλύπτουν σχεδόν όλο το φάσμα της βρετανικής και της διεθνούς συζήτησης για το ζήτημα αυτό. Και, βεβαίως, θέλω να συγχαρώ και τις εκδόσεις Σάκκουλα και το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, το Ίδρυμα Τσάτσου, τον Ξενοφώντα Κοντιάδη, για την έκδοση του βιβλίου και να τον ευχαριστήσω για την πρόσκληση που μας απηύθυνε.

Περισσότερα...

Αθήνα, 26 Ιουλίου 2016

Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην Ολομέλεια κατά τη συζήτηση για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής, σχετικά με τη διερεύνηση των αιτιών επιβολής τραπεζικής αργίας και κεφαλαιακών περιορισμών, υπογραφής του τρίτου Μνημονίου και ανάγκης νέας ανακεφαλαιοποίησης των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, θα θυμάστε το κλίμα που επικρατούσε στη Βουλή μετά την πρώτη εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και το σχηματισμό της κυβέρνησης τον Ιανουάριο του 2015.  Τότε, γεμάτος ενθουσιασμό ο ΣΥΡΙΖΑ και από δίπλα οι Ανεξάρτητοι Έλληνες είχαν ως προτεραιότητά τους τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο εντάχθηκε η χώρα στα Μνημόνια, τα επάρατα.  Και φυσικά την ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση του «επονείδιστου» χρέους, του διαγραπτέου.  Χθες ο κ. Τσίπρας οργάνωσε την κομματική του εκδήλωση για την πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος στο προαύλιο της Βουλής, ακολουθώντας με ένα χρόνο καθυστέρηση την αισθητική της κας. Κωνσταντοπούλου που είχε οργανώσει στο προαύλιο της Βουλής μεγάλη εκδήλωση εναντίον του «επονείδιστου» χρέους, υπέρ της διαγραφής του. 

Αλλά, βλέπετε, οι μνήμες στοιχειώνουν το χώρο, γιατί τότε, όταν ήρθε προς συζήτηση η σύσταση της Εξεταστικής Επιτροπής για το πρώτο και το δεύτερο Μνημόνιο, η σύσταση της Εξεταστικής Επιτροπής που λειτούργησε κάποιες εβδομάδες υπό την προεδρία του κ. Βίτσα, είχα πει, από αυτό εδώ το βήμα, ότι είναι καλοδεχούμενη κι εξαιρετικά χρήσιμη η Επιτροπή αυτή, γιατί θα μας δοθεί ευκαιρία μέσω της Επιτροπής αυτής να διερευνήσουμε όχι μόνο τί έγινε από την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ μέχρι το δεύτερο Μνημόνιο, αλλά και το πώς θα μπει η χώρα στο τρίτο Μνημόνιο!  Κάτι που για εμάς ήταν προφανές, αλλά δεν είχε γίνει αντιληπτό από έναν μεγάλο αριθμό κυβερνητικών και κοινοβουλευτικών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ.  Πιστεύω ότι το ήξερε όμως ο σκληρός και κλειστός ηγετικός πυρήνας της κυβέρνησης του κ. Τσίπρα που οδήγησε τα πράγματα συνειδητά στο παιχνίδι με τη φωτιά και τελικά στην πλήρη υποταγή. 

Περισσότερα...

Αθήνα, 26 Ιουλίου 2016

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην προσωπική ιστοσελίδα του

Η συντεταγμένη πολιτεία θυσία στο βωμό της  συντεταγμένης υποχώρησης
Μια πρώτη αξιολόγηση των κυβερνητικών προτάσεων περί αναθεώρησης

Δεν υπάρχει πλέον κανένας θεσμικός φραγμός. Όλα υποτάσσονται στις ανάγκες ενός αδίστακτου πολιτικού αντιπερισπασμού. Η κυβέρνηση δήλωσε έτοιμη να θυσιάσει τις θεμελιώδεις εγγυήσεις του τυπικού, δηλαδή του γραπτού και αυστηρού, Συντάγματος της χώρας προκειμένου να συγκαλύψει τη δική της κρίση  νομιμοποίησης που πηγάζει από τις συνεχείς διαψεύσεις, τις κραυγαλέες ανακολουθίες και την προφανή πλέον αναποτελεσματικότητα της πολιτικής της. Καμία όμως κυβέρνηση δεν δικαιούται να μετατρέπει τη δική της πολιτική κρίση σε κρίση συνταγματική, σε κρίση των δημοκρατικών θεσμών και του κράτους δικαίου. 

Η κυβέρνηση δεν μετέχει στην αναθεωρητική διαδικασία

Αρχίζω από το διαδικαστικό πλαίσιο. Η πρωτοβουλία αναθεώρησης του Συντάγματος, σύμφωνα με το άρθρο 110 που θέτει τα διαδικαστικά και ουσιαστικά όρια της αναθεώρησης, δεν ανήκει στην κυβέρνηση αλλά στη Βουλή, δηλαδή στα κόμματα και τους βουλευτές. Η Κυβέρνηση ως συνταγματικό όργανο μετέχει και μάλιστα πρωταγωνιστικά στην άσκηση της νομοθετικής  εξουσίας, δεν μετέχει όμως στην άσκηση της αναθεωρητικής εξουσίας. Ο εκάστοτε πρωθυπουργός και οι υπουργοί μετέχουν στην αναθεωρητική διαδικασία μόνο υπό τη βουλευτική τους ιδιότητα. Στην αναθεωρητική διαδικασία, σύμφωνα με την πάγια ελληνική κοινοβουλευτική πρακτική, δεν ισχύει μάλιστα ούτε κομματική πειθαρχία. Οι βουλευτές, ακόμα και όταν είναι μέλη της κυβέρνησης, ενεργούν κατά συνείδηση. Στο παρελθόν (πχ 1963, 1975) οι βουλευτές που μετείχαν  στην κυβέρνηση ανέλαβαν αναθεωρητικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες ως ομάδα βουλευτών και όχι ενεργώντας ως κυβερνητικό όργανο. 

Η εκδήλωση συνεπώς στο προαύλιο της Βουλής (κατ´ απομίμηση της περσινής εκδήλωσης για το τότε «επονείδιστο» χρέος, αν το θυμούνται κάποιοι) ήταν μια εκδήλωση όχι της κυβέρνησης αλλά του ΣΥΡΙΖΑ ως κόμματος και όσοι προσήλθαν αποδέχθηκαν πρόσκληση κομματική και όχι κρατική.

Περισσότερα...