12 Οκτωβρίου 2000

Η διαφάνεια είναι συνυφασμένη με την ίδια την έννοια και τη λειτουργία της δημοκρατίας. Το γεγονός πως, όπως και σε πολλές άλλες περιόδους, γίνεται και πάλι έντονη συζήτηση, διεθνώς, για την ανάγκη να υπάρχουν πρόσθετε εγγυήσεις διαφάνειας είναι μία πολύ ισχυρή ένδειξη της κρίσης των θεσμών της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Η θέσπιση συνεπώς και η λειτουργία εγγυήσεων διαφάνειας είναι βασική προϋπόθεση για την υπεράσπιση της πολιτικής και άρα για την υπεράσπιση της ίδιας της δημοκρατίας απέναντι σε ποικίλες πιέσεις που προέρχονται από θύλακες εξουσίας - οικονομικής, κοινωνικής, επικοινωνιακής ή ακόμα και τεχνολογικής ή επιστημονικής - οι οποίοι βρίσκονται εκτός πολιτικού, δηλαδή εκτός δημοκρατικού ελέγχου.

Περισσότερα...

11 Οκτωβρίου 2000

Η κρίση της πολιτικής, τόσο ως κρίση κοινωνικής αντιπροσωπευτικότητας των πολιτικών θεσμών όσο και ως κρίση αξιοπιστίας του πολιτικού λόγου, είναι ένα συνολικό και οξύ πρόβλημα που δεν λύνεται με τις αναθεωρήσεις των συνταγμάτων ούτε με τις βελτιώσεις της κοινής νομοθεσίας. Είναι όμως σημαντικό να διαμορφώνονται κάθε φορά οι καλύτερες δυνατές θεσμικές προϋποθέσεις ως όρος όχι επαρκής αλλά σίγουρα αναγκαίος για τον εκσυγχρονισμό και την ανόρθωση (για να χρησιμοποιήσω έναν όρο του Ελευθερίου Βενιζέλου) του πολιτικού συστήματος.

Περισσότερα...

4 Οκτωβρίου 2000

Οι δημόσιοι υπάλληλοι - αλλά σε πολλά σημεία και οι υπάλληλοι του ευρύτερου δημόσιου τομέα - είναι μία μεγάλη κατηγορία πολιτών για την οποία η υπό εξέλιξη αναθεώρηση του Συντάγματος έχει ιδιαίτερη πρακτική σημασία. Η επικέντρωση της προσοχής σε θέματα όπως η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας ή οι εγγυήσεις διαφάνειας δεν επέτρεψαν να αναδειχθούν ως τώρα οι τομές που επιφέρει η συζητούμενη αναθεώρηση του Συντάγματος στο νομικό καθεστώς των δημοσίων υπαλλήλων.

Περισσότερα...

3 Οκτωβρίου 2000

Στη χώρα μας πολλά πράγματα θεωρούνται αυτονόητα χωρίς αυτό να συμβαίνει σε διεθνές ή ευρωπαϊκό επίπεδο. Ένα - δυστυχώς - από αυτά είναι και η εμμονή στην αρχή του κοινωνικού κράτους. Η χρονίζουσα δημοσιονομική κρίση του κοινωνικού κράτους και η βαθιά ιδεολογική αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου λόγω της κατίσχυσης των νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων (ακόμα και σε πολιτικούς χώρους που ήταν παραδοσιακοί αντίπαλοί του) δεν μπόρεσε να μεταβάλει - στη χώρα μας - τις αντιλήψεις ως προς την συνταγματική κατοχύρωση του κοινωνικού κράτους.

Περισσότερα...

2 Οκτωβρίου 2000

Το Σύνταγμα του 1975 συμπυκνώνει και εκφράζει τις αντιλήψεις και το κλίμα της μεταπολίτευσης ιδίως στις διατάξεις του περί συνταγματικών δικαιωμάτων που δεν τροποποιήθηκαν με την αναθεώρηση του 1986. Το Σύνταγμα του 1975 ναι μεν ψηφίσθηκε τελικά από μόνη την (συντηρητική) πλειοψηφία της λεγόμενης Ε' Αναθεωρητικής Βουλής, στην διαμόρφωσή του όμως και ιδίως στην κατάστρωση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων οι θέσεις τής τότε αντιπολίτευσης και οι δικαιοκρατικές ευαισθησίες της εποχής εκείνης ως αντίδραση στην εμπειρία της δικτατορίας αλλά και της μακράς μετεμφυλιακής περιόδου, άσκησαν καθοριστική επίδραση.

Το ισχύον συνεπώς Σύνταγμα της χώρας είναι ένα Σύνταγμα που κατοχυρώνει και προστατεύει σε ικανοποιητικό βαθμό τα ατομικά δικαιώματα αλλά και τα δικαιώματα ομαδικής δράσης διαμορφώνοντας ένα επαρκές συνταγματικό πλαίσιο κράτους δικαίου. Η νομική, ιδεολογική και πολιτική σημασία του Συντάγματος αναδεικνύεται, βέβαια, όταν πρέπει να ανακοπεί και να περιορισθεί ο κοινός νομοθέτης που παραβιάζει ευθέως ή εκ του πλαγίου τα ατομικά δικαιώματα. Στην περίπτωση αυτή το αντίβαρο είναι ο επιστημονικός λόγος, η κοινωνική ευαισθησία και η δικαστική εξουσία μέσα από τους μηχανισμούς του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων ή του (απευθείας) ελέγχου της συνταγματικότητας διοικητικών πράξεων. Η δικαστική όμως εξουσία λειτουργεί - δυστυχώς - και αντίστροφα, όταν καλούμενη να εφαρμόσει το Σύνταγμα διαμορφώνει πρακτικές που παραβιάζουν συνταγματικά δικαιώματα και μάλιστα αυτά που συγκροτούν τον πυρήνα της προσωπικής ασφάλειας. 

Περισσότερα...

6 Αυγούστου 2000

[Ο διάλογος μαζί του μένει πάντα ανοικτός ]

Στην κοινή συνείδηση των ελλήνων πολιτών ο Αριστόβουλος Μάνεσης είχε καθιερωθεί ήδη πριν από τη δικτατορία ως μία εμβληματική μορφή ταυτισμένη με το συνταγματικό δίκαιο ως «τεχνική της πολιτικής ελευθερίας». Η αντιφατική και κολοβή συνταγματική «νομιμότητα» του μετεμφυλιακού κράτους τον έφερε από νωρίς επιστημονικά αντιμέτωπο με οριακά προβλήματα του συνταγματικού δικαίου όπως το δίκαιο της ανάγκης ή τα δικαιώματα των εκτοπισμένων.

Περισσότερα...

7 Μαϊου 2000

Στη χώρα μας η συζήτηση για το εκλογικό σύστημα επανέρχεται κατά καιρούς στο προσκήνιο και αυτό δημιουργεί την εντύπωση μιας κινητικότητας και μιας συνεχούς εκκρεμότητας ως προς το μείζον αυτό θεσμικό και πολιτικό ζήτημα. Πρόκειται όμως για μια εντύπωση αβάσιμη και άδικη. Η αλήθεια είναι ότι από το 1974 έως σήμερα – καθ’ όλη δηλαδή τη διάρκεια της μεταπολιτευτικής περιόδου – με εξαίρεση το σύντομο διάστημα 1989-1990, ισχύει στη χώρα μας ένα, σε γενικές γραμμές, σταθερό εκλογικό σύστημα της λεγόμενης ενισχυμένης αναλογικής, που διασφαλίζει ταυτοχρόνως τόσο την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση των υπαρκτών πολιτικών δυνάμεων όσο και το σχηματισμό επαρκών και αυτοδύναμων κοινοβουλευτικών πλειοψηφιών.

Περισσότερα...

2000

Ευάγγελος Βενιζέλος

Η πρώτη σύνοδος αναθεωρητικής Βουλής και η λειτουργία τμήματος διακοπής των εργασιών της Βουλής : Η περίπτωση της Ζ΄  Αναθεωρητικής Βουλής*

                       
[Συμβολή στην ερμηνεία των άρθρων 40, 64, 71 και 110 του Συντάγματος]


1. Κατά το άρθρο 110 παρ. 2,3 και 4 του Συντάγματος, εφόσον η προηγούμενη Βουλή διαπίστωσε την ανάγκη αναθεώρησης διατάξεων του Συντάγματος και αποφασίστηκε η αναθεώρηση, η επόμενη Βουλή πρέπει να αποφασίσει «κατά την πρώτη σύνοδό της» σχετικά με τις αναθεωρητέες διατάξεις.

Η απόφαση αυτή λαμβάνεται, ανά διάταξη, είτε με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, εφόσον η προηγούμενη Βουλή αποφάσισε την αναθεώρηση με την αυξημένη πλειοψηφία των 180 τουλάχιστον βουλευτών, είτε με την αυξημένη πλειοψηφία των 180 τουλάχιστον βουλευτών, εφόσον η προηγούμενη βουλή αποφάσισε την αναθεώρηση με πλειοψηφία μεγαλύτερη των 151, αλλά μικρότερη των 180 ψήφων.

Περισσότερα...