30.7.2023
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο ΒΗΜΑ της Κυριακής
Τα «Νομοκανονικά» στη δεύτερη εικοσαετία τους
Ο διαβόητος αλλά επιδραστικός Καρλ Σμιτ υποστήριζε ότι «όλες οι σημαντικές έννοιες της σύγχρονης θεωρίας του κράτους είναι εκκοσμικευμένες θεολογικές έννοιες», αρχής γενομένης από την ίδια την έννοια της κυριαρχίας ή την έννοια της αντιπροσώπευσης. Αυτή η αναγωγή στη γενεαλογία των εννοιών αναδεικνύει την ευρύτερη σημασία του Κανονικού Δικαίου (που συγκροτείται από τους κανόνες εκκλησιαστικής προέλευσης που διέπουν τον βίο της Εκκλησίας) και κατά μείζονα λόγο του Εκκλησιαστικού Δικαίου (που περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων δικαίου, εκκλησιαστικής και πολιτειακής προέλευσης, που ρυθμίζουν τις έννομες σχέσεις της Εκκλησίας) για τη θεωρία του κράτους και του δικαίου.
Άντλησα τους ορισμούς που μόλις ανέφερα από τα «Μαθήματα Εκκλησιαστικού Δικαίου» (2020, σελ. 49 επ. ) του Ι. Κονιδάρη, ομότιμου καθηγητή του Εκκλησιαστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στον οποίο η επιστημονική έρευνα οφείλει, μεταξύ πολλών άλλων, την εγκαθίδρυση και έκδοση, πριν είκοσι χρόνια, του περιοδικού «Νομοκανονικά» που φέρει τον υπότιτλο «Επιθεώρηση Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου», από τις έγκυρες και φιλόξενες εκδόσεις Σάκκουλα.
Χάρη στον ρέκτη ιδρυτή και διευθυντή τους τα Νομοκανονικά επιβλήθηκαν στον ευρύτερο χώρο της νομικής επιστήμης και της αντίστοιχης επιστημονικής κοινότητας ως το κατεξοχήν έγκυρο forum που εκκινεί από τα πεδία του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου αλλά επεκτείνεται με άνεση σε όλους τους συνορεύοντες χώρους, πρωτίστως αυτούς του Συνταγματικού Δικαίου, του Διεθνούς Δικαίου προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (αρχής γενομένης από την ΕΣΔΑ), του Δικαίου της ΕΕ, της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και της Ιστορίας του Δικαίου.
Με υποδειγματική εκδοτική ποιότητα και σπάνια συνέπεια στην τήρηση της περιοδικότητάς τους τα «Νομοκανονικά» συγκροτούν πλέον ένα εντυπωσιακό corpus μελετών, γνωμοδοτήσεων, σχολιασμένης νομολογίας, βιβλιοκρισιών. Όλα τα κρίσιμα θέματα, από τις σχέσεις κράτους και εκκλησίας έως τη θρησκευτική ελευθερία, από τη διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία μέχρι το καθεστώς του Αγίου Όρους, από την εκκλησιαστική περιουσία έως τη νομική φύση και τη λειτουργία των εκκλησιαστικών δικαστηρίων, από το νομικό πλαίσιο που διέπει τις άλλες θρησκείες και τα αλλά δόγματα έως το νομικό καθεστώς των κοιμητηρίων ή των ησυχαστηρίων, βρίσκουν τη στέγη τους στα «Νομοκανονικά» με επιστημονική ενδελέχεια και αυστηρότητα.
Έχοντας πλέον εισέλθει στη δεύτερη εικοσαετία τους, υπό την εμπνευσμένη, στιβαρή και κοπιώδη διεύθυνση του Ι. Κονιδάρη, τα «Νομοκανονικά» έχουν καταστεί σημείο αναφοράς όχι μόνο για το Εκκλησιαστικό και Κανονικό Δίκαιο αλλά συνολικά για τη νομική θεωρία και τον ανοικτό διάλογο της με την Ιστορία, τη Θεολογία, τη Θρησκειολογία. Κυρίως για τη συνεπή καλλιέργεια μιας βαθειά φιλελεύθερης αντίληψης που αναδεικνύει ως πρωταρχική αξία τον σεβασμό του κράτους δικαίου και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
*Περιοδικό Νομοκανονικά, έτος ΚΑ' τ. 1, εκδόσεις Σάκκουλα, Μάιος 2023
