19 Μαρτίου 2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο Βήμα της Κυριακής

Τι είναι και τι δεν είναι το «επιτελικό κράτος»

Το καλοκαίρι του 2019 η Κυβέρνηση εισηγήθηκε το νόμο 4622/ 2019 που φέρει τον τίτλο «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης.». 

Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου δηλώνεται ότι: «Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου επιχειρείται μια σημαντική τομή στη λειτουργία του ελληνικού Κράτους, καθώς συστηματοποιείται και κωδικοποιείται σε ένα ενιαίο νομοθέτημα το σύνολο των διατάξεων που διέπουν την οργάνωση, τη λειτουργία και τη διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης.» Στην «κεντρική δημόσια διοίκηση» αναφέρονται μόλις τρία σύντομα και γενικόλογα άρθρα (18 - 20). Ο νόμος έχει συνεπώς ως βασικό αντικείμενο την οργάνωση και λειτουργία της Κυβέρνησης την οποία ταυτίζει με την έννοια του «επιτελικού κράτους».

Περισσότερα...

22 Ιανουαρίου 2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην Καθημερινή της Κυριακής

Από τη φοβική στη μαχόμενη δημοκρατία

Η σύγχρονη φιλελεύθερη δημοκρατία γίνεται εύκολα φοβική, αλλά διστάζει να δρα ως μαχόμενη. Αγωνιά και φοβάται για τα εκλογικά αποτελέσματα σε πολλές δυτικές χώρες - οι πρόσφατες ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο στις ΗΠΑ είναι ένα  παράδειγμα - στις οποίες οι επιλογές του εκλογικού σώματος μπορεί να θέσουν σε αμφισβήτηση τις ίδιες τις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Από την άλλη πλευρά, ως μαχόμενη δημοκρατία πρέπει να σέβεται τη συνταγματική νομιμότητα και τον δημοκρατικό πλουραλισμό.

 Ο Ένγκελς θυμίζει την περιβόητη φράση που είπε το 1849 ο Odilon Barrot, πρωθυπουργός  του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, στη γαλλική Εθνική Συνέλευση, «La légalité nous tue». Η νομιμότητα μας σκοτώνει. Μεταφέροντας τη φράση αυτή στα σημερινά συμφραζόμενα, μπορούμε να πούμε ότι θέτει το ζήτημα της δύσκολης ισορροπίας ανάμεσα στον δημοκρατικό φόβο και στη συνταγματική  άμυνα.

Περισσότερα...

15 Ιανουαρίου 2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο Βήμα της Κυριακής

Εθνική αναστοχαστική ενότητα

Η Ελληνική Δημοκρατία, προεδρευόμενη και κοινοβουλευτική, όπως ορίζει το Σύνταγμα, διαθέτει τη θεσμική ισχύ και την πολιτική αυτοπεποίθηση που της επιτρέπει να είναι μεγάθυμη και συμπεριληπτική. Η ιστορική μνήμη είναι προϋπόθεση του μέλλοντος. Αυτό όμως αφορά  μια μνήμη που τροφοδοτείται από την ιστορική διερεύνηση και γνώση. Το κατά βάθος ζητούμενο είναι μια εθνική αναστοχαστική ενότητα.

Ο θάνατος του Κωνσταντίνου μας υπενθυμίζει καταρχάς ότι πλησιάζουμε στην επέτειο των  πενήντα ετών από τη Μεταπολίτευση του 1974 (συμπεριλαμβανομένου προφανώς του δημοψηφίσματος της 8ης Δεκεμβρίου) με αυτόν απόντα. Η συμμετοχή του στην Ιστορία της περιόδου αυτής συνίσταται ουσιαστικά στην αποδοχή του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος και της πολιτειακής μεταβολής που συντελέστηκε. Η απόφαση της δικτατορίας να μεταβάλλει την πολιτειακή μορφή μιας εικονικής δημοκρατίας καταργώντας τη βασιλεία, τέθηκε υπό την κρίση του ελληνικού λαού υπό συνθήκες δημοκρατίας. Μιας δημοκρατίας που διαμόρφωνε, με προσεκτικά, εντέλει υποδειγματικά βήματα,  τα οριστικά και στέρεα θεσμικά υλικά της.

Περισσότερα...

11.1.2023

Επιστημονική μελέτη- σχόλιο του Ευάγγελου Βενιζέλου στην 1/2023 Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ψηφιακό νομικό περιοδικό Constitutionalism.gr

Η σχέση εισαγγελικών αρχών και ανεξάρτητων αρχών - Σεβασμός ή παραβίαση των εγγυήσεων του κράτους δικαίου

Σχόλιο στην 1/2023 Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου

Τέσσερα βασικά ζητήματα θέτει η 1/2023 Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Πρώτον, το ζήτημα του σεβασμού των ορίων της γνωμοδοτικής αρμοδιότητας του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου με κριτήριο τη σχετική νομοθετική ρύθμιση και τη σχετική πάγια πρακτική της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου.

Δεύτερον, το ζήτημα της ερμηνείας του Συντάγματος με σεβασμό όχι μόνο προς τις επιστημονικές μεθόδους ερμηνείας αλλά και προς τους επιτακτικούς νομικούς κανόνες ερμηνείας που θέτει το ίδιο το Σύνταγμα.

Περισσότερα...

8 Ιανουαρίου 2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο ΒΗΜΑ της Κυριακής για τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Η επιστροφή 

Ο Παρθενώνας ανήκει ευτυχώς στον μακρύ ιστορικό χρόνο. Το αίτημα της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα, στον τόπο τους είναι προφανές ότι ωριμάζει. Πέρασαν δεκαετίες από τότε που το διατύπωσε με τον δικό της μοναδικό τρόπο η Μελίνα, αλλά αυτές δεν πήγαν χαμένες. Έχει καταστεί πλέον ευρύτατα αποδεκτό ότι το αίτημα της ένωσης των γλυπτών στο Μουσείο της Ακρόπολης το διατυπώνει, μεταφορικά, το ίδιο το ακρωτηριασμένο Μνημείο στο όνομα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η Ελληνική Δημοκρατία είναι προφανές ότι δεν αναγνωρίζει σε κανένα κράτος και σε καμία νομική οντότητα, όπως το Βρετανικό Μουσείο, δικαιώματα και νόμιμους τίτλους επί των βίαια και παράνομα αποσπασμένων γλυπτών του Παρθενώνα. Οι ελληνικές θέσεις διατυπώνονται με σαφήνεια και σταθερότητα επί δεκαετίες στα αρμόδια διεθνή fora και κατεξοχήν στην UNESCO.

Περισσότερα...

1 Ιανουαρίου 2023

Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο αφιέρωμα 1922-2022, 100 χρόνια ΤΟ ΒΗΜΑ

Δημόσιο Βήμα

Τι μετατρέπει μια εφημερίδα σε θεσμό; Προφανώς η διάρκεια, η παράδοση, η εγκυρότητα. Κυρίως όμως η αποδοχή της επίδρασης και της βαρύτητάς της από αυτούς που δεν είναι αναγνώστες της ή μάλλον θεωρούν ότι δεν εκφράζονται από αυτήν.

Μετρώντας έναν αιώνα ζωής «Το Βήμα» φέρει στο σώμα του τα σημάδια της Ιστορίας. Συνομήλικο της Μικρασιατικής Καταστροφής, γεννημένο μέσα στη δίνη των εξελίξεων του 1922, το Βήμα έχει καταγράψει και συνδιαμορφώσει τα εκατό από τα διακόσια χρόνια της πορείας του ελληνικού κράτους. Έχει καταστεί πηγή της εθνικής Ιστορίας.

Μια κατεξοχήν πολιτική εφημερίδα τοποθετημένη εκ γενετής στον χώρο της λεγόμενης δημοκρατικής παράταξης έχει λειτουργήσει ως το κατά κυριολεξία δημόσιο Βήμα έκφρασης όλου του εθνικού γίγνεσθαι, πολιτικού, οικονομικού, κοινωνικού, πολιτιστικού. Δημοσιογράφοι περιωπής, λόγιοι μεγάλης  επιρροής, λογοτέχνες που συγκροτούν τον ελληνικό λογοτεχνικό κανόνα, επιστήμονες υψηλού κύρους σε όλα τα πεδία, δημιουργοί  όλων των μορφών τέχνης συνυπάρχουν στους διαχρονικούς καταλόγους των συνεργατών και  αρθρογράφων.

Περισσότερα...

Ιανουάριος 2023

Ευάγγελος Βενιζέλος *

Η κλιματική κρίση ως πρόκληση για τη γενική  θεωρία του Συντάγματος και των θεμελιωδών δικαιωμάτων - Εισαγωγή στο αφιέρωμα

Η εισαγωγή του άρθρου 24 στο Σύνταγμα του 1975 θεωρήθηκε και ήταν μια μεγάλη καινοτομία. Το ελληνικό περιβαλλοντικό Σύνταγμα βρέθηκε στη διεθνή πρωτοπορία της εποχής. Με την αναθεώρηση του 2001 το άρθρο 24 τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε έτσι ώστε να είναι πάντα ένα σημείο αναφοράς και για τα διεθνή δεδομένα. Μισό βέβαια αιώνα μετά τη θέση σε ισχύ του Συντάγματος του 1975, πολλά συντάγματα ανά τον κόσμο έχουν υιοθετήσει ρητές προβλέψεις που ανήκουν στο λεγόμενο περιβαλλοντικό ή οικολογικό Σύνταγμα. Η τάση εισδοχής παρόμοιων ρυθμίσεων στα συνταγματικά κείμενα, θεωρείται στη βιβλιογραφία ως το πιο πρόσφατο κύμα συνταγματισμού. 

Η κλιματική κρίση όμως υπερβαίνει κατά πολύ τις προβλέψεις του συντακτικού νομοθέτη του 1975  και του αναθεωρητικού νομοθέτη του 2001. Το διακύβευμα δεν είναι πλέον η προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, αλλά η υπαρξιακού χαρακτήρα απειλή κατά του πλανήτη και η διακινδύνευση της ίδιας της θέσης του ανθρώπου ή μάλλον του ανθρώπινου είδους πάνω στη γη.

Περισσότερα...