- ΒΗΜΑ | Η έξοδος από το μνημόνιο ως είσοδος στο επόμενο
-
Αθήνα 14 Μαΐου 2017
Άρθρο Ευ. Βενιζέλου στο ΒΗΜΑ της Κυριακής
Η έξοδος από το μνημόνιο ως είσοδος στο επόμενο
Βασικό στερεότυπο των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ήταν η καταγγελία των «προηγούμενων» γιατί είχαν αποδεχθεί την επιδίωξη υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων. Η μείωση των επιδιωκόμενων πλεονασμάτων στο 2% του ΑΕΠ υποστηρίχθηκε τόσο από την ΤτΕ, όσο και από την αντιπολίτευση. Άλλωστε το ζήτημα αυτό το είχα θέσει κατ´ επανάληψη, πολύ πριν τις εκλογές του 2015, καθώς μετά τη ριζική αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους το 2012, είναι εφικτή η περαιτέρω μείωση των ήδη δραστικά μειωμένων, σε σχέση με το 2011, ετήσιων τόκων και η εξομάλυνση της καμπύλης τους. Η ελληνική οικονομία χρειάζεται δημοσιονομικό χώρο (fiscal space). Η μείωση του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να υπεραναπληρωθεί από υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης. Σε συνδυασμό με ένα επίπεδο πληθωρισμού αποδεκτό στο πλαίσιο της ευρωζώνης, αυτό θα οδηγούσε σε ονομαστική διόγκωση του ΑΕΠ που θα βελτίωνε σημαντικά το κλάσμα «δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ» μέσω της αύξησης του παρονομαστή.
Η προσέγγιση αυτή ήταν αποτέλεσμα μιας συγκροτημένης και επίπονης στρατηγικής για το δημόσιο χρέος και τη δημοσιονομική προσαρμογή. Η στρατηγική αυτή απέδιδε καρπούς και επέτρεπε περαιτέρω βελτιώσεις μέσω των πρόσθετων παραμετρικών αλλαγών στο χρέος που είχαν συμφωνηθεί ήδη από το 2012.
- Η 20.2.2017 επανάληψη της 20.2.2015
-
Αθήνα, 20 Φεβρουαρίου 2017
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος έκανε το ακόλουθο σχόλιο για τα όσα συμφωνήθηκαν στο Eurogroup
Η 20.2.2017 επανάληψη της 20.2.2015
Στις 20 Φεβρουαρίου 2017 επαναλαμβάνεται ουσιαστικά αυτό που έγινε στο Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου 2015. Όπως το 2015 έτσι και τώρα συμφωνήθηκε απλώς η παράταση της διαπραγμάτευσης για το κλείσιμο της αξιολόγησης. Χωρίς να υπάρχει καμία οριστική συμφωνία για το τρέχον πρόγραμμα που λήγει τον Ιούλιο του 2018 και τις επόμενες εκταμιεύσεις. Χωρίς, πολύ περισσότερο, να υπάρχει συμφωνία για το τι θα γίνει μετά τον Ιούλιο του 2018. Χωρίς να υπάρχει καμία δέσμευση των εταίρων για παρεμβάσεις στο δημόσιο χρέος, πέραν των ασήμαντων «βραχυπρόθεσμων» μέτρων που ανακοινώθηκαν στις 6.12.2016. Χωρίς να υπάρχει ο,τιδήποτε ως προς τη συμμετοχή της Ελλάδας στο QE της ΕΚΤ. Χωρίς να έχει λήξει η εκκρεμότητα ως προς τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο τρέχον πρόγραμμα.
Συμφωνήθηκε συνεπώς η παράταση της εκκρεμότητας έως ότου να βρεθεί και πάλι η χώρα ένα βήμα πριν από πιστωτικό γεγονός, πριν τη μεγάλη λήξη ομολόγων του Ιουλίου, που και αυτό μπορεί να αποφευχθεί τεχνικά με την κατάχρηση των κεφαλαίων του κοινού ταμείου ΝΠΔΔ που διαχειρίζεται η ΤτΕ. Στην περίπτωση αυτή η «διαπραγμάτευση» θα παραταθεί για μερικούς μήνες ακόμη περιμένοντας, υποτίθεται, την επόμενη γερμανική κυβέρνηση. Συμφωνήθηκε, με άλλα λόγια, η παράταση της εκκρεμότητας έως ότου διαμορφωθούν και πάλι δραματικά διλήμματα.
- Ευ. Βενιζέλος, Βουλή | Ο κ. Τσίπρας μοιράζει τα ψίχουλα από την ήττα μιας εθνικής προσπάθειας
-
Αθήνα, 9 Δεκεμβρίου 2016
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση επί του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Οικονομικών «Κύρωση του Κρατικού Προϋπολογισμού οικονομικού έτους 2017»
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
ο φετινός προϋπολογισμός είναι ο δέκατος προϋπολογισμός της κρίσης, που άρχισε το 2007, στην πραγματικότητα, και είχε επωασθεί πολλά χρόνια πριν.
Το 2014, τον Δεκέμβριο είχαμε φθάσει, πραγματικά, ένα βήμα πριν από την έξοδο από το Μνημόνιο, είχε αρχίσει να αποκτά μορφή η τεράστια, η υπεράνθρωπη προσπάθεια του ελληνικού λαού την περίοδο 2010 έως και το τέλος του 2014. Είχε διαμορφωθεί ένα κεκτημένο. Και μετά, με τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 ήρθε μια εθνική υπαναχώρηση. Καταστροφικών διαστάσεων, δυστυχώς.
Προσέξτε: το μέγεθος της βλάβης που έχει επέλθει στο σώμα και στην προοπτική της ελληνικής οικονομίας είναι πολύ μεγαλύτερο από το μέγεθος της εξαπάτησης και της διάψευσης. Η χώρα εγκλωβίζεται, δυστυχώς, στον βυθό της βλάβης αυτής, που έχει προκαλέσει η σημερινή κυβέρνηση. Και, νομίζω, χαρακτηριστικό είναι αυτό που συνέβη προχθές στο Eurogroup. Η απόφασή του είναι η επιτομή του προβλήματος της χώρας.
Από το Μνημόνιο 3, προχθές στις 5 Δεκεμβρίου, πήγαμε στο Μνημόνιο 3 plus με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο που είναι ζητούμενο για την κυβέρνηση, για την Ευρωπαϊκή Ένωση και, δυστυχώς, ανεξαιρέτως από το τι θα γίνει με το Μνημόνιο 3 plus, ήδη έχουμε αποδεχθεί Μνημόνιο 4 εις το διηνεκές χωρίς δάνειο. Με μέτρα, με όρους, αλλά, χωρίς να ξέρουμε εάν θα υπάρξει και περαιτέρω δανεισμός με ευνοϊκούς όρους. Πολύ ευνοϊκότερους από αυτούς που δίνει η αγορά.
- Ευ. Βενιζέλος, Βουλή | Αν ο κ. Τσίπρας πιστέψει στο δικό του αφήγημα η χώρα θα καταστραφεί και ο ΣΥΡΙΖΑ θα πάει σε εκλογές καροτσάκι.
-
Αθήνα, 27 Σεπτεμβρίου 2016
Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην Ολομέλεια κατά συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Οικονομικών «Επείγουσες ρυθμίσεις των Υπουργείων Οικονομικών, για την εφαρμογή της Συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων».
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
συζητούμε το νομοσχέδιο για τα προαπαιτούμενα της αξιολόγησης στο πλαίσιο, φαντάζομαι, των όσων είπε ο κ. Τσίπρας πριν από λίγες μέρες στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης σε σχέση με το σχέδιο της κυβέρνησής του.
Δυστυχώς, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δεν έχει κανένα σχέδιο. Το δόγμα της είναι «πάμε καλά, θα πάμε καλύτερα», πιστεύοντας ότι θα έρθει αυτόματη ανάκαμψη, ότι θα λειτουργήσει η θεωρία του συμπιεσμένου ελατηρίου της ελληνικής οικονομίας που θα εκτιναχτεί αυτομάτως.
Έχω πει αρκετές φορές έως τώρα ότι αυτό θα είχε μια λογική αν το ελατήριο δεν είχε καταστραφεί κυρίως το πρώτο εξάμηνο του 2015, αλλά και με όσα ακολούθησαν τους υπόλοιπους σχεδόν δεκαπέντε μήνες από τη συμφωνία του Ιουλίου του 2015 έως σήμερα.
Όλα όσα φαντάζεται ο κ. Τσίπρας: ότι θα κλείσει η αξιολόγηση, ότι θα δοθούν βελτιώσεις στο χρέος σύμφωνα με όσα είχαμε αποσπάσει από το 2012, ότι θα ενταχθεί η Ελλάδα στην ποσοτική χαλάρωση- αλλά για να συμβεί αυτό θα πρέπει να εκδώσει ομόλογα-, ότι θα έλθει η εντυπωσιακή ανάπτυξη του 2,5% του ΑΕΠ το 2017 και μετά η διαρκής και δίκαιη ανάπτυξη από το 2017 και μετά, δυστυχώς, λέω δυστυχώς για τη χώρα, δεν πρόκειται να συμβούν. Γιατί δεν εκπληρούται καμία προϋπόθεση προκειμένου να πετύχουμε αυτόν τον εθνικό στόχο της οριστικής εξόδου από την κρίση, από την περιδίνηση και της επανακατάκτησης της θέσης μας μέσα στην Ευρώπη.
- Το νομικό πλαίσιο της υπόθεσης Γεωργίου / ΕΛΣΤΑΤ
-
Αθήνα 6 Σεπτεμβρίου 2016
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στην προσωπική ιστοσελίδα του
Το νομικό πλαίσιο της υπόθεσης Γεωργίου / ΕΛΣΤΑΤ
- Άσκηση αντοχής του κράτους δικαίου
Γράφονται και λέγονται πολλά για την υπόθεση Γεωργίου /ΕΛΣΤΑΤ. Έχει συνεπώς σημασία να διαβάσουμε με προσοχή αυτά που έχει πει η ελληνική δικαιοσύνη με το 1331/2016 βούλευμα του ποινικού τμήματος του Αρείου Πάγου επί της από 14.9.2015 αναίρεσης που άσκησε η σημερινή Εισαγγελέας του ΑΠ και αποτέλεσε την βάση της πρότασης της ενώπιον του Συμβουλίου του ΑΠ. Καταγράφω λοιπόν, επειδή θεωρώ ότι έχω επιστημονική πρωτίστως υποχρέωση, τα κατά τη γνώμη μου κρίσιμα σημεία επισημαίνοντας κάθε φορά τι έχει γίνει δεκτό από το αναιρετικό βούλευμα του ΑΠ και τι περιλαμβάνεται στην εισαγγελική πρόταση:
1. Η «εγκληματική πράξη» συνίσταται στον τελικό προσδιορισμό, το Νοέμβριο του 2010, από την ΕΛΣΤΑΤ, του δημοσιονομικού ελλείμματος του 2009 στο ύψος του 15,4% του ΑΕΠ και εν τελεί (λόγω του προς τα κάτω επαναπροσδιορισμού του ΑΕΠ) στο ύψος του 15,8 %, αντί του μόλις προηγούμενου προσδιορισμού του Απριλίου του 2010 στο ύψος του 13,6 %. Η ελληνική δικαιοσύνη θεωρεί, εμμέσως πλην σαφώς, ότι ως προς το 13,6 % του ΑΕΠ δεν τίθεται κανένα απολύτως θέμα!
Το δυσθεώρητο όμως 13,6 % δεν είχε ούτως ή άλλως καμία σχέση ούτε με τις προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2009 που ψηφίστηκε στα τέλη του 2008, ούτε με τις σταδιακές αναπροσαρμογές των επισήμων εκτιμήσεων της κυβέρνησης της περιόδου 2007-2009, με βάση τις οποίες διεξήχθησαν οι εκλογές του 2009.
- Βουλή | Ευ. Βενιζέλος: Βρίσκεστε στην κυβέρνηση εκβιάζοντας την Ιστορία και αυτό δεν μπορεί να τραβήξει πολύ.
-
Αθήνα, 8 Μαΐου 2016
Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην Ολομέλεια κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «Ενιαίο Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλειας - Μεταρρύθμιση ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού συστήματος - Ρυθμίσεις φορολογίας εισοδήματος και τυχερών παιγνίων και άλλες διατάξεις»
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Έχουν περάσει 16 μήνες από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015.
Είναι λοιπόν λογικό και δίκαιο να αναρωτηθούμε πού ήταν το Δεκέμβριο του 2014 η χώρα και πού βρίσκεται σήμερα.
Βέβαια ουδέν κακόν αμιγές καλού. Το καλό είναι ότι διαψεύστηκαν οι δημαγωγίες, τα ψέματα, οι συκοφαντίες, οι εύκολες υποσχέσεις, οι συνομωσιολογίες, οι χυδαίοι λαϊκισμοί. Το καλό είναι ότι ναι, αποδείχτηκε ότι δεν υπήρχε κανένα οικονομικό και ηθικό έρεισμα της λεγόμενης αντιμνημονιακής πολιτικής. Ούτε πρόγραμμα Θεσσαλονίκης υπήρχε, ούτε υπερήφανη διαπραγμάτευση, ούτε κόκκινες γραμμές, ούτε εναλλακτική στρατηγική, ούτε στοιχειώδης συνέπεια και αίσθηση ευθύνης. Εκεί που φτύνατε, γλείφετε, το έχω πει πολλές φορές, αλλά τώρα πια αποδεικνύεται περίτρανα.
Αντί για την κατάργηση του Μνημονίου, φτάσαμε στο τρίτο και τώρα φτάνουμε στο τέταρτο Μνημόνιο συνδυασμένο μάλιστα με το ζήτημα του χρέους. Τέταρτο Μνημόνιο για να δοθεί αυτό που έχει ήδη δοθεί από το 2012 και το οποίο δυστυχώς δεν μπορούν να προεξοφλήσουν θετικά για τη χώρα οι αγορές, διότι θα υπάρχει πάντα η εκκρεμότητα της εκπλήρωσης των προϋποθέσεων, που θα τάσσει αυτό το συμπληρωματικό Μνημόνιο.
- Η πολιτική αλλαγή προϋπόθεση για την εθνική ανάκαμψη
-
Απρίλιος 2016
Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στο περιοδικό Crash
Η πολιτική αλλαγή προϋπόθεση για την εθνική ανάκαμψη
Δεκαέξι μήνες μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 η ελληνική κοινωνία θέτει κάθε ημέρα στον εαυτό της περισσότερα και σκληρότερα ερωτήματα από ό,τι το Δεκέμβριο του 2014. Ας δούμε την εικόνα:
Μια αξιολόγηση που δεν κλείνει και μόλις κλείσει ξανανοίγει, τα σενάρια του Grexit να επανέρχονται, νέες φορολογικές επιβαρύνσεις να επαπειλούνται και νέες μειώσεις στις συντάξεις να θεωρούνται βέβαιες. Με την μείωση των καταθέσεων και τη διόγκωση των κόκκινων δανείων να συνεχίζονται από μήνα σε μήνα.
Επιπλέον δε πενήντα χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες βρίσκονται επισήμως εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα χωρίς προοπτική ούτε επανόδου στην Τουρκία ούτε προώθησης προς την Γερμανία ή άλλες ευρωπαϊκές χώρες της προτίμησής τους. Με τις ροές από τα τουρκικά παράλια προς τα ελληνικά νησιά να συνεχίζονται καθημερινά και παρά τις πρώτες επανεισδοχές προς την Τουρκία, να αυξάνεται ο συνολικός αριθμός όσων βρίσκονται στην Ελλάδα με ασαφές νομικό καθεστώς και αβέβαιη έως καμία προοπτική.
Άνοιξε όμως και άλλο μέτωπο με αφορμή την συμμετοχή του ΝΑΤΟ στην επιτήρηση των θαλάσσιων συνόρων Ελλάδας - Τουρκίας. Αυτό των μονομερών τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο που αναζωπυρώθηκαν με συστηματικό και συχνά απροκάλυπτο τρόπο.
- BHMA FM | Ο κ. Τσίπρας πήγε τη χώρα στα πρόθυρα του πιστωτικού γεγονότος.
-
Αθήνα 4 Απριλίου 2016
Συνέντευξη Ευάγγελου Βενιζέλου στο ΒΗΜΑ FM και στους δημοσιογράφους Γιώργο Παπαχρήστο και Νότη Παπαδόπουλο
Δημοσιογράφος: Καλημέρα σας κ. Βενιζέλο.
Ευ. Βενιζέλος: Καλημέρα.
Δημοσιογράφος: Λοιπόν, να τα πιάσουμε από την…
Δημοσιογράφος: Αυτό, πώς είδατε; Αυτή δεν είναι η ιστορία, Velculescu, Thomsen, Κυβέρνηση.
Δημοσιογράφος: Ποιον ωφελεί σε αυτή τη φάση της διαπραγμάτευσης κατά την άποψή σας;
Ευ. Βενιζέλος: Κοιτάξτε, η διάσταση που πήρε το θέμα σίγουρα δεν ωφελεί τη χώρα μας, σίγουρα δεν ωφελεί τους Έλληνες πολίτες, την οικονομία, το κλίμα, το οποίο υπάρχει, το οποίο είναι ένα κλίμα απαισιοδοξίας και μιζέριας.
Δημοσιογράφος: Μα γιατί; Αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι αυτοί συζητούν πράγματα πίσω από την πλάτη της Κυβέρνησης, προκειμένου να την πιέσουν, να…
Ευ. Βενιζέλος: Καλά, δε νομίζω ότι υπάρχει στη συνομιλία αυτή τίποτα που δεν το ξέρουμε, τίποτα που δεν το ξέρει η Κυβέρνηση, τίποτα που δε θα έπρεπε να το έχει καταλάβει προ πολλού η Κυβέρνηση.
- ΣΚΑΙ 100,3 | Το μεγάλο θέμα που ετέθη χθες ήταν το αίτημα να φύγετε, να παραιτηθείτε, να αλλάξει η Κυβέρνηση
-
Αθήνα 30 Μαρτίου 2016
Συνέντευξη Ευ. Βενιζέλου στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΙ και στους δημοσιογράφους Άρη Πορτοσάλτε και Μπάμπη Παπαδημητρίου
Α. Πορτοσάλτε: Βεβαίως. Κύριε Βενιζέλο, καλημέρα σας.
Μπ. Παπαδημητρίου: Καλημέρα.
Ευ. Βενιζέλος: Καλημέρα. Καλημέρα και στις ακροάτριες και τους ακροατές.
Μπ. Παπαδημητρίου: Ευχαριστούμε εκ μέρους τους. Πάντως είναι αλήθεια ότι στα πρακτικά δεν πέρασε η δική σας απάντηση, εκτός ενός σημείου, σε κάποιο άλλο σημείο, που πάλι κάτι έχει πει ο κ. Καμμένος, που έχει καταγραφεί η λέξη «αλήτης», που είπατε, αν θυμάμαι καλά.
Ευ. Βενιζέλος: Κοιτάξτε, το μεγάλο πρόβλημα της χώρας είναι ότι έχουμε μία Κυβέρνηση, η οποία εκπροσωπείται από τον κ. Τσίπρα και τον κ. Καμμένο και χρησιμοποιεί το Κοινοβούλιο, τη δικαιοσύνη, τις ανεξάρτητες αρχές, τους θεσμούς με τον τρόπο που τους χρησιμοποιεί. Δηλαδή δε σέβεται τίποτα, δεν υπάρχει κανένας φραγμός και κανένα όριο, καμία αντίληψη θεσμική, κανένας σεβασμός στη διάκριση των εξουσιών και όλα αυτά για να δημιουργηθεί ένα προκάλυμμα ή, αν θέλετε, ένας πολύ μεγάλος αντιπερισπασμός, καθώς η Κυβέρνηση έχει χάσει τις μεγάλες βάσεις της αφήγησής της. Ποιες βάσεις είχε η αφήγηση της Κυβέρνησης;
- Δελφοί | Ολέθριο ιστορικό λάθος η σύνδεση προσφυγικού με οικονομική διαπραγμάτευση.
-
Δελφοί, 28 Φεβρουαρίου 2016
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος στην έναρξη της τρίτης ημέρας του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών απαντά σε ερωτήματα του δημοσιογράφου Γιάννη Πολίτη
Γ. Πολίτης: Καλή σας ημέρα. Είναι ιδιαίτερη τιμή για εμένα να ανοίγω τις εργασίες της τρίτης ημέρας αυτού του σημαντικού Συνεδρίου, το οποίο λένε όλοι και αρχίζει να φαίνεται ότι θα γίνει το ελληνικό Νταβός. Ελπίζω να είναι κάτι καλύτερο και από το ελληνικό Νταβός, γιατί έχει ανάγκη η χώρα αυτή την ώρα, αν μη τι άλλο να συζητούμε, και τα πρόσωπα που είναι σήμερα εδώ έχουν να μας πουν σημαντικά πράγματα.
Θα ξεκινήσω με μία ιστορία γιατί η δημοσιογραφία γράφεται με ιστορίες, με ιστορίες ανθρώπων. Ένα ιστορικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας μου είπε, μπορώ να χάσω τα πάντα αυτό τον καιρό, ένα πράγμα δε χάνω ποτέ, τις ομιλίες του Βαγγέλη Βενιζέλου στη Βουλή. Λέω, γιατί αυτό; Γιατί κάθε φορά, Γιάννη μου, που ακούω Βενιζέλο στη Βουλή, κάνω ένα διδακτορικό. Αυτό το διδακτορικό, το δικό μας σήμερα, ξεκινάμε τώρα, και καλώ τον Πρόεδρο, τον κύριο Βενιζέλο, στο βήμα.
Καλή σας ημέρα, θα ξεκινήσω με την επικαιρότητα και η επικαιρότητα δεν είναι άλλη από το προσφυγικό. Ο ίδιος βάλατε, τις τελευταίες ημέρες, μία νέα διάσταση διεθνοποίησης του θέματος. Το πρώτο ερώτημα μου είναι η διεθνοποίηση εάν προχωρά. Δεύτερον, τί θα προσκομίσει στη χώρα. Τρίτον, εάν οι χειρισμοί που έχουν γίνει μέχρι σήμερα –και σε επίπεδο Ευρώπης και σε επίπεδο Ελλάδας– αφήνουν ένα παράθυρο αισιοδοξίας, γιατί εάν αφεθούμε παρακολουθώντας και καταγράφοντας κάθε ημέρα την ειδησιογραφία, μόνο πανικό μπορούμε να εισπράξουμε. Θα ήθελα, λοιπόν, να μου πείτε εάν βλέπετε φως κάπου; Και η εμπλοκή του ΝΑΤΟ που είναι το τρίτο ερώτημα, εάν περιμένετε ότι θα αλλάξει ριζικά την κατάσταση, είναι μία ασπιρίνη μέσα σε αυτό το δράμα που ζούμε στο Αιγαίο.