Αθήνα, 3 Απριλίου 2017

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Δημήτρη Τσιόδρα, «Ευρωπατριωτισμός ή Εθνοκεντρισμοί, Οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί, οι εξωτερικές απειλές και τα όρια της συνεργασίας στην ΕΕ», εκδ. ΜΙΝΩΑΣ

Ο Δημήτρης Τσιόδρας με το νέο του βιβλίο κάνει μία συστηματική και γλαφυρή καταγραφή των βαθύτερων λόγων, δηλαδή στην πραγματικότητα των πολιτικών συσχετισμών, που οδήγησαν σε όλα τα μεγάλα βήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Από την αρχή, από την ίδρυση της ΕΚΑΧ, κάτω από το βάρος της μνήμης όχι μόνο του Δευτέρου αλλά και του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι το τελευταίο μεγάλο θεσμικό βήμα που είναι η συγκρότηση της Οικονομικής και Νομισματική Ένωσης, για την ακρίβεια της Ζώνης του Ευρώ, που είναι η απάντηση στην ενοποίηση της Γερμανίας, μια απάντηση οικονομική και πολιτική ταυτόχρονα που την επεδίωξε με πάρα πολύ μεγάλη πίεση ο Φρανσουά Μιτεράν.

Βέβαια το θέμα του, όπως το προσδιορίζει, ευρωπατριωτισμός ή ευρωκεντρισμοί, είναι εξαιρετικά φιλόδοξο γιατί θέτει επί τάπητος το μεγαλύτερο και διαρκέστερο πρόβλημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η σύγκρουση μεταξύ ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και εθνικής κυριαρχίας είναι ένα γενετικό πρόβλημα του ευρωπαϊκού φαινομένου. Και ως τέτοιο εξελίσσεται για παραπάνω από 60 χρόνια, μόνον που τα μεγάλα διαστήματα είναι φυσιολογικά και ήρεμα. Ως εκ τούτου δεν δημιουργούν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, αλλά και ως εκ τούτου το ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχει συγκροτηθεί για να λειτουργεί υπό φυσιολογικές συνθήκες θερμοκρασίας και πιέσεως.

Περισσότερα...

Θεσσαλονίκη, 1 Απριλίου 2017

Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βλαστάρη, «Λεξικό χωρίς γραβάτα», στη Θεσσαλονίκη

Στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βλαστάρη στην Αθήνα, πριν από περίπου έναν μήνα, στην παρέμβασή μου είπα δύο πράγματα: πρώτον, ότι λείπει ένα θεμελιώδες λήμμα από το βιβλίο αυτό, που είναι ένα λεξικό, ένα λήμμα το οποίο είναι σκληρό μεν αλλά ακριβές, λείπει η λέξη «εκτσογλανισμός».   Διατύπωσα το όρο αυτό αρκετούς μήνες πριν την άνοδο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ στην εξουσία, το 2014, όταν προσπαθούσα να εξηγήσω την προσπάθεια που κάναμε να ολοκληρώσουμε μια επώδυνη διαδικασία εξόδου σταδιακής από το Μνημόνιο και μετάβασης σε ένα άλλο καθεστώς. Τότε, το λέγαμε προληπτική πιστωτική  γραμμή, σύμφωνα με την ορολογία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, που θα μας επέτρεπε το 2015, το 2016, να έχουμε επιστρέψει σε έναν θετικό ρυθμό ανάπτυξης, να έχουμε μια διασφαλισμένη επάνοδο στις αγορές και γενικώς να βλέπουμε σιγά σιγά τη χώρα να επανακάμπτει στην ευρωπαϊκή κανονικότητα ενός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Δεν αναφέρομαι στις συμπεριφορές και στα ηθικά χαρακτηριστικά προσώπων συγκεκριμένων. Αλλά, σε μια ατμόσφαιρα που κυριαρχεί, δυστυχώς, στο δημόσιο λόγο και στο δημόσιο βίο.

Περισσότερα...

Θεσσαλονίκη, 17 Μαρτίου 2017

Ευάγγελος Βενιζέλος

Ολιστικός ή σχετικιστικός φιλελευθερισμός; *

O Αριστείδης Χατζής, φοιτητής μας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ξεχώριζε από εκείνη την εποχή και ως ένας από τους δασκάλους του νιώθω υπερήφανος για την εξέλιξή του την ακαδημαϊκή, αλλά  και την πολιτική και την κοινωνική,  γιατί ο Χατζής δεν είναι μόνον μια ακαδημαϊκή προσωπικότητα, αλλά και ένας ενεργός διανοούμενος. Έχει αποστολική διάθεση, η οποία  συνδέεται με το γεγονός ότι εκφράζει ένα  καθαρό και συγκεκριμένο ιδεολογικό  στίγμα.

Το βιβλίο είναι, όπως δηλώνει, μια εισαγωγή. Δεν υπάρχει πιο δύσκολο και πιο επικίνδυνο είδος από τις εισαγωγές και τα διδακτικά εγχειρίδια. Γιατί πρέπει να κάνεις επιλογές μέσα από μία αχανή ύλη. Πρέπει  να ορίσεις έννοιες  που θεωρείς αυτονόητες, τις χρησιμοποιείς στον καθημερινό σου λόγο, αλλά όταν σου υποβάλλονται απλές, «αφελείς» ερωτήσεις, βλέπεις  ότι χρειάζεται ένας αναστοχασμός γύρω από τις θεμελιώδεις έννοιες.

Περισσότερα...

Αθήνα, 1 Μαρτίου 2017

Παρέμβαση Ευάγγελου Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Βλαστάρη «Λεξικό χωρίς γραβάτα» (εκδ Αρμός)*

«Το οργανωμένο ψέμα της μιάμισης στροφής»

Το Λεξικό χωρίς γραβάτα, για το οποίο θέλω να συγχαρώ τον Γιάννη Βλαστάρη και τις εκδόσεις Αρμός, είναι το λεξικό ενός ολιστικού κυβερνητικού λόγου. Υπάρχει όμως και το λεξικό της αντίστασης, των δύο τελευταίων ετών. Πρέπει λοιπόν να κυκλοφορήσει όσο γίνεται συντομότερα ένα δεύτερο τομίδιο με τα γλωσσικά αντίδοτα επί των οποίων οικοδομήθηκε η προσπάθεια να φέρουμε σε επαφή την κοινή γνώμη με την αλήθεια, δηλαδή με αυταπόδεικτα γεγονότα και καταστάσεις που βιώνουμε. Και θεωρώ ότι η καθοριστική λέξη που θα έπρεπε να είναι στα λήμματα ή να προαναγγέλεται για τον επόμενο τόμο, είναι η λέξη εκτσογλανισμός.

Τη λέξη αυτή την έχω πει το 2014, νομίζω, πριν την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, του ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, στην εξουσία και αποδίδει ένα συνολικό φαινόμενο αλλά και μια προδιάθεση, μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Αυτή η ατμόσφαιρα δεν είναι ηθική ή απλώς επικοινωνιακή ή αισθητική. Είναι βαθύτατα πολιτική. Συνδέεται με επιλογές ζωής ή θανάτου για τη χώρα, για τις οικογένειές μας, για τον καθένα από εμάς.

Περισσότερα...

Θεσσαλονίκη, 20 Ιανουαρίου 2017

Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην παρουσίαση του δίτομου έργου «Επιτελών το καθήκον μου» του τέως Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Χρήστου Α. Σαρτζετάκη*

Η διασταύρωση ενός ανθρώπου με την Ιστορία, προϋποθέτει τύχη, γιατί δεν είναι ούτε εύκολο ούτε συχνό να διασταυρωθεί κανείς με την Ιστορία και να ενσωματωθεί σε αυτήν, αλλά συνιστά ταυτοχρόνως και μια πολύ μεγάλη δοκιμασία. Γιατί όταν διασταυρώνεσαι με την Ιστορία πρέπει να μπορείς να αντέξεις σε αυτή την ευκαιρία, η οποία μπορεί να είναι μοναδική στη ζωή σου.

Ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο κ. Χρήστος Σαρτζετάκης, σε πολύ νεαρή ηλικία ως πρωτοδίκης, ανακριτής του Γ’ ανακριτικού τμήματος του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, διασταυρώθηκε με την Ιστορία στις 22 Μαΐου 1963, τη μέρα της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη. Όταν η Ιστορία απορρόφησε τον Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά ταυτοχρόνως με ένα πολύ ενδιαφέροντα τρόπο ανέδειξε τη φυσιογνωμία του Χρήστου Σαρτζετάκη, ο οποίος μας τιμά σήμερα και με την έκδοση του βιβλίου που μας παραδίδει και με την παρουσία του εδώ στην παλαιά αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που είναι η alma mater όλων μας, και η δική του γιατί είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Η διασταύρωση με την Ιστορία είναι σαν την κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Όταν ανακινείται η κολυμβήθρα της Ιστορίας πρέπει να μπορείς να βουτήξεις προκειμένου να ενσωματωθείς σε αυτή. Και αυτό το έκανε ο νεαρός τότε ανακριτής. Όλοι, νομίζω, έχουν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα που ο Κώστας Γαβράς βασισμένος στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού παρουσίασε: την εικόνα του ανακριτή ως ιδεότυπου ενός ευσυνείδητου και θαρραλέου δικαστή. Αυτό ως δοκιμασία διήρκησε στην πραγματικότητα  ενάμιση χρόνο, 19 μήνες. Έως την έκδοση του βουλεύματος του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης στις 21.12.1964.

Περισσότερα...

Αθήνα, 27 Δεκεμβρίου 2016

Ευάγγελος Βενιζέλος

Η επιχειρησιακή αξία της έννοιας του εθνικολαϊκισμού και το ενδεχόμενο επαναφοράς του σεναρίου της ρήξης με την ΕΕ * 

Ο Ανδρέας Πανταζόπουλος είναι πλέον ο εμβληματικός Έλληνας θεωρητικός του εθνικολαϊκισμού. Κατέχει -σταδιακά αυτό θα καταστεί εμφανέστερο-  μια σημαντική θέση στη διεθνή, όχι μόνον ευρωπαϊκή, βιβλιογραφία γύρω από τα θέματα αυτά. Επειδή λοιπόν  ο Ανδρέας Πανταζόπουλος δεν έχει μεταφέρει απλώς αλλά έχει ενσωματώσει στην ελληνική επιστημονική και πολιτική συζήτηση το έργο του Pierre-André Taguieff, προφανώς εκκινεί από την  πρώτη παραδοχή ότι υπάρχει ένας αριστερός και ένας δεξιός λαϊκισμός και από τη δεύτερη παραδοχή ότι ο λαϊκισμός είναι πάντα εθνικολαϊκισμός. Δεν υπάρχει ένας αυτοτελής, μη εθνικιστικός, στον πυρήνα του, λαϊκισμός. Γιατί δεν υπάρχει εκδοχή του  λαϊκισμού  που να μη παίζει με  την έννοια της συλλογικής αξιοπρέπειας. Που να μη διακινεί  την απλούστευση ότι εθνική ανεξαρτησία είναι η απόλυτη κυριαρχία του πολιτικού, του εσωτερικού πολιτικού, επί των διεθνοπολιτικών συσχετισμών και πρωτίστως επί των οικονομικών συσχετισμών, των συσχετισμών της παγκόσμιας οικονομίας.

Αυτός ο λαϊκιστικός «ανεξαρτησιακός» λόγος συνδέεται με τα μείζονα ζητήματα εθνικής κυριαρχίας αλλά και εθνικής ταυτότητας. Υπό την έννοια αυτή, ο εθνικολαϊκισμός έχει το στοιχείο του «πατριωτικού», αλλά  ταυτόχρονα και  του ταυτοτικού,  δίνει  πολύ μεγάλες μάχες ταυτότητας. Ο λαϊκισμός προσφέρει ένταξη. Έχει δηλαδή χαρακτηριστικά κοινοτιστικά, συνδέεται με την χορήγηση  μιας αδρής και ευκρινούς ταυτότητας σε αυτούς που προσχωρούν στην εθνικολαϊκιστική ανάγνωση και της ιστορίας και της συγκυρίας. Και του παρελθόντος και του παρόντος και του μέλλοντος.

Περισσότερα...

 Αθήνα 24 Δεκεμβρίου 2016

Ευάγγελος Βενιζέλος 
στο ΒΗΜΑ της Κυριακής

«Είδος μεικτόν, αλλά νόμιμον» *

Θα ξεκινήσω με τον δράστη του βιβλίου. Ο Θανάσης Νιάρχος είναι ένας αεικίνητος και ακαταπόνητος άνθρωπος των γραμμάτων. Η έννοια του ανθρώπου των γραμμάτων είναι πολύ πιο σύνθετη και πολύ πιο βαθιά από την έννοια του συγγραφέα ή από την έννοια του επιμελητή εκδόσεων ή από την έννοια του διανοούμενου δημοσιογράφου που είναι γεμάτος ιδέες και για τα έντυπα στα οποία εργάζεται και για τους εκδοτικούς οίκους με τους οποίους συνεργάζεται γιατί αυτή είναι η φυσική του ροπή. Ο Θανάσης Νιάρχος είναι ένας πραγματικός εμψυχωτής των γραμμάτων. Είναι ένας ρέκτης. Και αυτό το αποδεικνύει και με την έκδοση αυτή στον εκδοτικό οίκο Ιωλκός που νομίζω ότι παραπέμπει στον γενέθλιο τόπο του.

Τα εξαίρετα εισαγωγικά κείμενα του Κώστα Γεωργουσόπουλου και του Νίκου Δήμου και ο επίλογος του επιμελητή εξηγούν πλήρως τη λογική που διέπει τη συγκρότηση του τόμου.

Όταν ο Θ. Νιάρχος ήρθε να με προϊδεάσει για την εκδοτική του ιδέα, τον ρώτησα: «και ο Παπαδιαμάντης;». Μου απάντησε ότι ο Παπαδιαμάντης έχει γράψει χριστουγεννιάτικα διηγήματα πολύ σημαντικά, αλλά όχι χρονογραφήματα. Άρα έθεσε επί τάπητος τη διάκριση μεταξύ διηγήματος και χρονογραφήματος. Η αλήθεια είναι ότι ο Παπαδιαμάντης, παρότι δεν ανθολογείται, εν τούτοις παρίσταται στο βιβλίο. Είναι αντικείμενο κάποιων από τα πιο σημαντικά αυτά χρονογραφήματα. Είναι ο μεγάλος απών, αλλά και ο μεγάλος παρών του βιβλίου αυτού.

Περισσότερα...

Θεσσαλονίκη, 17 Δεκεμβρίου 2016

Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Σάκη Μουμτζή «Απάτες και Αυταπάτες του ΣΥΡΙΖΑ» (εκδ. Επίκεντρο) στη Θεσσαλονίκη, μαζί με τον Ν. Μαραντζίδη και συντονιστή τον Π. Παπασαραντόπουλο

Επειδή κάνουμε την παρουσίαση του βιβλίου του Σάκη Μουμτζή στη Θεσσαλονίκη, στο οικείο περιβάλλον του λεγόμενου γενέθλιου τόπου, και έχει προηγηθεί η παρουσίαση στην Αθήνα που έπρεπε να είναι πιο ψυχρή και πιο πολιτική από την παρουσίαση της Θεσσαλονίκης, θα μου επιστρέψετε να ξεκινήσω από τον συγγραφέα κι όχι από το βιβλίο. Γιατί αν δεν θυμηθούμε και δεν υπογραμμίσουμε τα κρίσιμα στοιχεία της προσωπικότητας του Σάκη Μουμτζή, δεν θα κατανοήσουμε και την οπτική γωνία μέσα από την οποία προσεγγίζει το φαινόμενο που λέγεται ΣΥΡΙΖΑ- θα δούμε αν υπάρχει ένα αυτοτελές φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Σάκης Μουμτζής που τον γνωρίζω από τα χρόνια των κοινών μας σπουδών, στη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης, είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Αφιέρωσε ,μετά τις σπουδές του, πολλά χρόνια στο επιχειρείν, στην αγορά, όντας ένας συγκροτημένος και μαχητικός διανοούμενος με τεράστιες δυνατότητες να εκφραστεί στη δημόσια σφαίρα. Αλλά αυτό δεν είχε γίνει με έναν τρόπο οργανωμένο, συστηματικό, σχεδόν επαγγελματικό. Αυτό έγινε με καθυστέρηση και διαθέτει δυνάμεις και αποθέματα που δεν έχουν εκτονωθεί ακόμα  επαρκώς. Γιαυτό και έχει εμφανιστεί σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα ως συγκροτημένος ιστορικός, μελετητής του εμφυλίου πολέμου, και ως διανοούμενος, παρεμβατικός αρθρογράφος σε καθημερινή βάση που δεν σχολιάζει απλώς τη συγκυρία αλλά προσπαθεί και να διατυπώσει ολοκληρωμένες προτάσεις πολιτικής δράσης. Κι έχει όλα τα προσόντα να το κάνει αυτό. Έχει οπλισμό μορφωτικό, έχει εμπειρίες, βιώματα, έχει την οξυδέρκεια που του επιτρέπει να κάνει κάτι τέτοιο.

Περισσότερα...