Στρασβούργο, 15 Απριλίου 2014

Παρέμβαση Αντιπροέδρου Κυβέρνησης και ΥΠΕΞ Ευ. Βενιζέλου, για την «Επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος κράτους-μέλους» στην Ολομέλεια Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Στρασβούργο, 15.04.2014)

 

Ευχαριστώ κυρία Πρόεδρε.

Κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Καταλαβαίνετε πόσο σημαντικό είναι για την Ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου, που αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην πολιτιστική κληρονομιά, να μετέχει στη συζήτηση αυτή, εκπροσωπώντας το Συμβούλιο.

Η Οδηγία σχετικά με την επιστροφή των πολιτιστικών αγαθών, που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος κράτους μέλους, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στην αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, η οποία είναι πλέον μία από τις πιο διαδεδομένες μορφές οργανωμένου εγκλήματος.

Η Οδηγία του 1993 δεν ανταποκρίθηκε ωστόσο στις προσδοκίες. Αυτό οφείλεται στις σύντομες προθεσμίες, τα κριτήρια επιλεξιμότητας, το ύψος των αποζημιώσεων και την έλλειψη διοικητικής συνεργασίας.

Το κείμενο στο οποίο έχουμε συμφωνήσει τώρα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι σημαντικά βελτιωμένο. Τέσσερις είναι οι κύριες βελτιώσεις:

 

-        Πρώτον, διαγράφεται το παράρτημα που περιείχε κατηγορίες πολιτιστικών αγαθών επιλέξιμες για επιστροφή. Τώρα πλέον οποιοδήποτε πολιτιστικό αντικείμενο, που ένα κράτος μέλος θεωρεί τμήμα των εθνικών θησαυρών του, επιστρέφεται λόγω της ιδιαίτερης καλλιτεχνικής, ιστορικής ή αρχαιολογικής του αξίας.

-        Δεύτερον, με την παράταση των επιμέρους προθεσμιών, παρέχεται στις εθνικές αρχές, που είναι επιφορτισμένες με τη διαδικασία επιστροφής, περισσότερος χρόνος προκειμένου να επιτελέσουν το έργο τους. Οι εθνικές αρχές διαθέτουν πλέον 6 μήνες, αντί για 2 μήνες, για να ελέγξουν αν ένα αντικείμενο, που βρίσκεται σε ένα άλλο κράτος μέλος, είναι «πολιτιστικό αγαθό», με την έννοια της Οδηγίας. Ο χρόνος για την έναρξη της διαδικασίας επιστροφής ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου έχει επίσης επεκταθεί από 1 σε 3 χρόνια.

-        Τρίτο στοιχείο: Με την εισαγωγή του Πληροφοριακού Συστήματος για την Εσωτερική Αγορά, οι αρμόδιες εθνικές αρχές εξοπλίζονται με ένα εργαλείο που βελτιώνει τη διοικητική συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών. Αυτό το νέο σύστημα ελπίζουμε ότι θα επιταχύνει τη συνεργασία και θα μειώσει το κόστος.

-        Τέλος, τέταρτο στοιχείο, το πιο σημαντικό ίσως χαρακτηριστικό της Οδηγίας, όπως διαμορφώνεται τώρα, είναι το γεγονός ότι η καταβολή της αποζημίωσης υπόκειται στην υποχρέωση του κατόχου να αποδείξει ότι αυτός ή αυτή άσκησε τη δέουσα επιμέλεια και προσοχή. Θεσπίζεται, συνεπώς, ένα τεκμήριο. Η Οδηγία εισάγει ενιαίους κανόνες σε όλα τα κράτη μέλη, μεταθέτοντας το βάρος της απόδειξης στον κάτοχο. Η ρύθμιση αυτή είναι κομβική για την πρόληψη και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, καθώς θα δημιουργήσει τις ίδιες συνθήκες για όλους όσοι συμμετέχουν στην αγορά έργων τέχνης.

Χαίρομαι γιατί πετύχαμε το στόχο μας για την επίτευξη συμφωνίας σε λιγότερο από έναν χρόνο. Μπορούμε να είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα. Οφείλω να ευχαριστήσω την εισηγήτρια που δούλεψε σκληρά, την κα Vergiat, και την Πρόεδρο της Επιτροπής Πολιτισμού, την κα Doris Pack, για την εποικοδομητική συμβολή της στη διαπραγματευτική διαδικασία. Προφανώς, θέλω να ευχαριστήσω και τον Επίτροπο Tajani, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω το ενδιαφέρον που οι σκιώδεις εισηγητές έχουν δείξει σε αυτό το ζήτημα και να τους ευχαριστήσω φυσικά για τον χρόνο και τη συμβολή τους.

Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Αντιλαμβάνομαι πάρα πολύ καλά τι σημαίνει για μια χώρα να νιώθει ακρωτηριασμένη πολιτιστικά, όταν χάνει σημαντικούς εθνικούς θησαυρούς. Μιλώντας, όχι εκ μέρους του Συμβουλίου, αλλά ως Αντιπρόεδρος και Υπουργός Εξωτερικών της Ελληνικής Κυβέρνησης, δεν μπορώ παρά να αναφερθώ, με την ευκαιρία της συζήτησης αυτής, στο μείζον ζήτημα που είναι το ακρωτηριασμένο μνημείο του Παρθενώνα, το ακρωτηριασμένο μείζον μνημείο του δυτικού πολιτισμού. Το Κοινοβούλιο, ήδη από το 1999, έχει διατυπώσει γραπτή Δήλωση, σύμφωνα με την οποία η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα θα αποτελούσε μια καίρια ευκαιρία για την προώθηση της κοινής ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς. Και αυτό οφείλουμε να το επισημάνουμε με αφορμή την επικαιροποίηση και βελτίωση της Οδηγίας για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών. Πρόκειται για ένα μνημείο που βλέπει τα αρχιτεκτονικά του μέλη να είναι διασπασμένα, το δε Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, στο οποίο φιλοξενούνται τώρα σε δείπνα εργασίας όλοι οι Υπουργοί και τα άλλα στελέχη που επισκέπτονται την Αθήνα στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας, είναι το βασικό επιχείρημά μας για την ανάγκη επανενοποίησης του μνημείου και επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Φυσικά, οφείλω να αναφερθώ και στη βλάβη που έχει υποστεί η πολιτιστική κληρονομιά της Κυπριακής Δημοκρατίας μετά τη στρατιωτική εισβολή του 1974, που έπληξε με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο τους αρχαιολογικούς και λοιπούς πολιτιστικούς θησαυρούς του νησιού.

Κυρίες και κύριοι βουλευτές, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με την έγκριση της Οδηγίας αυτής, στέλνει το μήνυμα πως για τη δική μας Ευρώπη, η πολιτιστική διάσταση, η διάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς, της κοινής ιστορικής συνείδησης της Ευρώπης, είναι πάντα πολύ σημαντική.

Σας ευχαριστώ».

ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΑ

 «Ευχαριστώ κυρία Πρόεδρε.

Κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Από τις τοποθετήσεις σας αναδείχθηκε η σοβαρότητα του ζητήματος και το μέγεθος της ευαισθησίας που υπάρχει γύρω από τα θέματα αυτά σε πολλά κράτη μέλη. Όπως ξέρετε, η ιστορία και η αρχαιολογία είναι δύο πεδία έντονα πολιτικά. Βεβαίως, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του ευρωπαϊκού πολιτικού πολιτισμού πρέπει να αποφεύγουμε τη λεγόμενη ιδεολογική χρήση της ιστορίας και της αρχαιολογίας. Αλλά είναι πολύ δύσκολο να κάνει κανείς τη διάκριση ανάμεσα σε μια εθνική ή πολιτική πεποίθηση για το τι συνιστά ιστορική ή αρχαιολογική αλήθεια και την ψευδή ιδεολογική χρήση ιστορικών ή αρχαιολογικών επιχειρημάτων.

Χρειάζεται, συνεπώς, πάρα πολύ μεγάλη προσοχή και είναι πολύ σημαντικό να στείλουμε το μήνυμα στις κοινωνίες και τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λίγο πριν τις ευρωπαϊκές εκλογές, ότι μπορούμε να καλλιεργήσουμε μια ενιαία ιστορική συνείδηση και έναν ενιαίο κανόνα ευαισθησίας απέναντι στα θέματα αυτά.

Συμφωνώ με όλα τα αξιότιμα μέλη του Κοινοβουλίου που τόνισαν το αυτονόητο, πως το τεράστιο πρόβλημα της κλοπής ή της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών δεν ξεκινάει το 1993. Το 1993 είναι μια συμβατική ημερομηνία που συνδέεται με τη συγκρότηση της Ενιαίας Αγοράς. Το πρόβλημα αυτό δεν ξεκινάει ούτε με τη συγκρότηση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στα μέσα της δεκαετίας του ΄50. Δεν ξεκινάει ούτε καν με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι ένα ζήτημα το οποίο, δυστυχώς, είναι διαχρονικά παρόν.

Άλλωστε σας ανέφερα παραδείγματα, όπως ο ακρωτηριασμός του ακινήτου μνημείου –γιατί δεν πρόκειται για κινητό μνημείο– του ακινήτου μνημείου του Παρθενώνα, που ανάγεται στις αρχές του 19ου αιώνα, σας ανέφερα το παράδειγμα της τουρκικής εισβολής και κατοχής μεγάλου τμήματος της επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπου έχουμε βλάβη πολιτιστικών αγαθών εις βάρος κράτους μέλους το 1974, μόλις σαράντα χρόνια πριν από σήμερα. Έχει λοιπόν πολύ μεγάλη σημασία, πράγματι, να αναδείξουμε αυτές τις ευαισθησίες.

Η Οδηγία, ούτε στην αρχική της μορφή του 1993, ούτε στη σημερινή βελτιωμένη μορφή της, δεν συνιστά ένα ολοκληρωμένο σύστημα διεθνούς προστασίας των πολιτιστικών αγαθών από τον κίνδυνο παράνομης διακίνησης, αρπαγής, σύλησης, κλοπής, υπεξαίρεσης. Δεν έχουμε ούτε καν έναν ολοκληρωμένο ευρωπαϊκό μηχανισμό. Είναι, όμως, ένα σημαντικό βήμα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ούτως ή άλλως και κράτη μέλη της UNESCO. Δεσμευόμαστε από τις Διεθνείς Συμβάσεις που διέπουν την UNESCO και έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία να τονώσουμε τη συνεργασία μας και με την UNESCO, όπως φυσικά και με το Συμβούλιο της Ευρώπης, που σε πολλά θέματα έχει σχετικές αρμοδιότητες.

Δεν μπορούμε, δυστυχώς ή ευτυχώς, ανάλογα με την οπτική γωνία που επιλέγει ο καθένας, να έχουμε έναν ενιαίο ευρωπαϊκό ορισμό της έννοιας του εθνικού θησαυρού. Γιατί τα ζητήματα πολιτιστικής πολιτικής είναι ζητήματα που ανήκουν πάντα στην αρμοδιότητα και την δικαιοδοσία των κρατών μελών και, επίσης, η εθνική ταυτότητα είναι μια θεμελιώδης αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατοχυρώνεται στις βασικές, στις θεμελιώδεις διατάξεις της Συνθήκης.

Είναι όμως αυτονόητο για εμάς τους ευρωπαίους πολίτες τι σημαίνει εθνικός θησαυρός. Πρόκειται για κάτι που συνδέεται με την αίσθηση της ταυτότητάς μας, λοιπόν. Η κάθε χώρα, το κάθε κράτος μέλος είναι αρμόδιο να προσδιορίσει με κριτήρια, τα οποία είναι ευρύτερα αποδεκτά, διεθνώς αποδεκτά, τον κατάλογο των εθνικών του θησαυρών. Και είναι υποχρέωση όλων των άλλων, και εν προκειμένω όλων των άλλων κρατών μελών, σεβόμενα την ταυτότητα του άλλου κράτους μέλους, να σέβονται και τον καθορισμό του καταλόγου των δικών του εθνικών θησαυρών. Είναι στοιχειώδης πράξη αλληλεγγύης, αλλά και νομική υποχρέωση που απορρέει από τη Συνθήκη που σέβεται την εθνική ταυτότητα των κρατών μελών.

Εκτός, όμως, από τα πολιτιστικά αγαθά που συνιστούν εθνικό θησαυρό, υπάρχουν εθνικοί θησαυροί που συνιστούν παγκόσμιο πολιτιστικό αγαθό, πανευρωπαϊκό πολιτιστικό αγαθό. Και τέτοιο παράδειγμα, θα μου επιτρέψετε και πάλι να πω ότι είναι κατεξοχήν το ζήτημα του Παρθενώνα, που είναι το έμβλημα του δυτικού πολιτισμού. Όχι γιατί υπάρχει κάποια υπεροχή, αλλά επειδή ιστορικά έτσι συνέβη. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να εγκριθεί η Έκθεση.

Θέλω να ευχαριστήσω και να συγχαρώ και πάλι την εισηγήτρια και όλους αυτούς που συνέβαλαν, και φυσικά την Επιτροπή, αλλά δεν αρκεί αυτό. Θα μας ενθαρρύνει η έγκριση της Έκθεσης για να ολοκληρώσουμε το ταχύτερο δυνατόν τη διαδικασία τροποποίησης και τη θέση σε ισχύ της Οδηγίας. Θα έχουμε ένα βελτιωμένο νομικό κείμενο. Το πολιτικό πρόβλημα, όμως, και η ιστορική μας υποχρέωση είναι πάντα ανοιχτή και θέλω να ελπίζω ότι θα γίνουν όλα τα βήματα που πρέπει να γίνουν το ταχύτερο δυνατόν».

Tags: ΠολιτισμόςΕλληνική ΠροεδρίαΠολιτικές Ομιλίες, 2014

23.1.2024: Γάμος ομοφύλων, τεκνοθεσία, παρένθετη μητρότητα. Συνταγματικό πλαίσιο και νομοθετική ρύθμιση | Κύκλος Ιδεών



https://ekyklos.gr/ev/847-23-1-2024-gamos-omofylon-teknothesia-parentheti-mitrotita-syntagmatiko-plaisio-kai-nomothetiki-rythmisi.html 

 

5-7 Νοεμβρίου 2023. Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ VΙΙ: Ασυμμετρίες και εθνική ατζέντα

Περισσότερα …

2.5.2023, Ch. Dallara - Ευ. Βενιζέλος: "Ελληνική κρίση: Μαθήματα για το μέλλον"

https://ekyklos.gr/ev/839-ch-dallara-ev-venizelos.html 

Περισσότερα …

Ευ. Βενιζέλος, Μικρή εισαγωγή στο Σύνταγμα και στο Συνταγματικό Δίκαιο, ebook

Περισσότερα …

Πρακτικά του συνεδρίου "Δικαιοσύνη: Η μεταρρύθμιση μιας εξουσίας και η αφύπνιση μιας ιδέας", ebook, 2022

Περισσότερα …

Εκδοχές Πολέμου 2009 - 2022, εκδ. Πατάκη

Περισσότερα …

23.9.2020 Ο Παύλος Τσίμας συζητά με τον Ευάγγελο Βενιζέλο | Η Ελλάδα Μετά IV: Μετά (; ) την πανδημία 

https://vimeo.com/461294009

6.6.2019 Αποχαιρετιστήρια ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στην Ολομέλεια της Βουλής

https://vimeo.com/340635035

13.2.2019, Ευ. Βενιζέλος Βουλή: Οδηγούμε τη χώρα σε θεσμική εκκρεμότητα, κολοσσιαίων διαστάσεων

https://vimeo.com/316987085

20.12.2018, Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στην παρουσίαση του βιβλίου «Η Δημοκρατία μεταξύ συγκυρίας και Ιστορίας» 

https://vimeo.com/307841169

8.3.2018, Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου στη Βουλή κατά τη συζήτηση επί της πρότασης της ΝΔ για τη σύσταση Ειδικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης 

https://vimeo.com/259154972 

21.2.2018, Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου για την υπόθεση Novartis | "Πάρτε το σχετικό"

https://vimeo.com/256864375